به گزارش گلستان ما، «غلامرضا خارکوهی» در گفت و گو با ایسنا - منطقه گلستان اظهار کرد: جنبش دانشجویی که از دل دانشگاه و دانشگاهیان منشأ می‌گیرد، در ابتدا از اواخر دوره مشروطه و اواخر دوره قاجار در ایران شکل گرفت. در آن زمان این جنبش تحت عنوان دانشجو و دانشگاه شکل نگرفته بود زیرا دانشگاه و دانشجویی به معنی امروزی وجود نداشت.

نویسنده ۱۹ عنوان کتاب درباره انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تصریح کرد: امیرکبیر دارالفنون را تاسیس کرده بود اما این مرکز آنقدر گسترده نبود که در جامعه کسی به عنوان یک دانشجو و دانشگاهی شناخته شود. قالب کسانی که فارغ‌التحصیل بودند و صحبت های جدید و روشنفکرانه می‌کردند، فارغ‌التحصیلان خارج از کشور بودند.

وی افزود: افکار این افراد به دلیل اینکه فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های آمریکا و اروپا بودند، در ضمن اینکه برخی از دیدگاه‌های آنها ارزشمند بود، دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کردند که با فرهنگ عامه جامعه و اعتقادات مردم مغایرت داشت. این افراد معروف به "منور الفکر" بودند.

خارکوهی گفت: در سال ۱۳۱۳ که دانشگاه تهران تأسیس شد، به مرور بعد از افزایش رشته‌ها و دانشجویان، بحث جنبش دانشجویی با عناوین دیگری از جمله انتقادات و اعتراضات، اما با ماهیت جنبش دانشجویی شکل گرفت.

وی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۱۶ اولین اعتراض دانشجویی را در زمان رضاخان داشتیم، اظهار کرد: البته این اعتراض جنبه سیاسی نداشت و دانشجویان در انتقاد به رئیس دانشگاه در خصوص ریخت و پاش های مالی دست به اعتراض زدند. حکومت رضاخان به جای اینکه از این حرکت که جنبه اقتصادی برای ملت و دانشگاه داشت، حمایت کند، دست به سرکوب دانشجویان زد و ۲۰ نفر بازداشت شدند و حتی یک نفر اعدام شد.

این تاریخ‌نگار با اشاره به مشکلات کشور بعد از ورود متفقین در سال ۱۳۲۰، خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ انبوهی از احزاب و گروه‌های مختلف در کشور تاسیس شد. احزاب و گروه‌ها هر کدام سعی می کردند که کمیته جوانان و دانشجویی داشته باشند زیرا دانشجو هم پر انرژی و هم تحصیل کرده و هم دغدغه زن و بچه و خانواده را نداشت و به راحتی ابزار دست آنها می‌شد.

خارکوهی خاطرنشان کرد: در نهضت ملی نفت نیز دانشجویان همراه با مردم و علما خصوصاً آیت الله کاشانی و مصدق پای کار بودند. در بحث اوراق قرضه نیز دانشجویان برای کمک به دولت ملی مصدق پای کار آمدند و دست به اعتراض زدند. به دلیل اینکه تعداد دانشگاه در کشور کم بود، اغلب مبارزات جنبش دانشجویی در تهران متمرکز بود.

وی با اشاره به فعالیت گسترده حزب توده در کشور و منطقه گرگان و دشت، تصریح کرد: اینها دانشجویان زیادی را جذب کرده بودند و از آنها در برنامه‌هایشان استفاده می‌کردند. سران آنها نیز افراد تحصیل کرده بودند.

خارکوهی گفت: این روند تا سال ۱۳۳۲ به همین شکل سپری شد اما در ماجرای کودتای ۲۸ مرداد ۳۲، متاسفانه جنبش دانشجویی سکوت کرد و به طور شاخص از حکومت ملی دفاع نکردند.

وی ادامه داد: علت این امر شاید آلت دست بودن این گروه به دست احزاب سیاسی و مستقل نبودن آن و یا تعطیلی دانشگاه‌ها در زمان وقوع این کودتا باشد. از مهرماه سال ۱۳۳۲ با بازشدن دانشگاه‌ها تحرکاتی آغاز شد به طوری که در همان اوایل مهر، برخی از اساتید و دانشجویان اعتراضات سیاسی را آغاز کردند. در دهم مهرماه سال ۳۲ چندین استاد دانشگاه در تهران بازداشت شدند.

خارکوهی بیان کرد: با ورود آقای دنیس رایت کاردار جدید انگلیس به ایران، اعتراضات دانشجویان در ۱۴ و ۱۵ آذر سال ۱۳۳۲ شدت بیشتری گرفت. اما وقتی بحث آمدن آقای نیکسون معاون وقت رئیس جمهور آمریکا مطرح شد، اعتراضات در دانشگاه به اوج خودش می‌رسد، به طوریکه در ۱۶ آذر همین سال در دانشکده فنی دانشگاه تهران سه دانشجو کشته و تعدادی زخمی و بازداشت می‌شوند.

این تاریخ‌نگار بیان کرد: در حالی که ماموران در تهران می‌توانستند دانشجویان معترض را با تیر هوایی پراکنده کنند، اقدام به کشتن آقایان مهدی شریعت‌رضوی، مصطفی بزرگ‌نیا و احمد قندچی کردند. دولت کودتا با این اقدام به دنبال این بود که جلوی آغاز حرکت اعتراضی در کشور را بگیرد.

خارکوهی بیان کرد: بعد از کشته شدن این دانشجویان در دانشگاه مراسم سوم گرفته شد و دانشگاه دو هفته در اعتصاب قرار گرفت. تیمسار منصور مزین که بعدها نماینده شاه در گرگان و گنبد و بجنورد شد، به دانشگاه آمد تا دانشجویان را ترقیب کند که به مبارزات خود ادامه ندهند.

وی در خصوص استقبال نکردن مردم، گروه ها و جنبش های دیگر از جنبش دانشجویی در طرفداری از دانشگاه، گفت: دولتمردان و رسانه و مطبوعات چهره نسبتاً موجهی را از آمریکا در ایران معرفی کرده بودند. جو جامعه به گونه‌ای بود که در بین بسیاری از مردم هنوز جا افتادن نبود که کودتا مرداد ۳۲ را آمریکایی ها انجام دادند. بنابراین تعداد کمی از دانشجویان که آگاه به این مسائل بودند در اعتراض به سفر نیکسون دست به اعتراض زدند.

نویسنده ۱۹ عنوان کتاب درباره انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با اشاره به اینکه هنوز چهره جنایتکار آمریکا برای مردم به طور کامل جا نیفتاده بود، خاطرنشان کرد: احزاب شجاعت به خرج ندادن که در حمایت از دانشجویان حتی یک بیانیه صادر کنند.

خارکوهی بیان کرد: بعد از این موضوع مشکلات مبارزه سخت‌تر شد و تنها حرکت‌های پراکنده‌ای برای سالگرد ۱۶ آذر در سال‌های ۳۹ و ۴۰ انجام شد، به طوریکه در سال ۳۹ تعدادی از دانشجویان دستگیر شدند. شاپور بختیار به نمایندگی از جبهه ملی به جای اینکه از دانشجویانی که در دانشگاه تحصن کردند حمایت کند، به آنها می‌گوید که تحصن را بشکنید و دانشگاه را ترک کنید. دانشجویان سپس با احساس سرخوردگی تحصن را شکستند و پراکنده شدند.

خارکوهی با بیان اینکه از سال ۴۲ به بعد ورق برگشت، گفت: در این سال بعد از دستگیری حضرت امام خمینی(ره) همراهی دانشجویان با مردم را داشتیم. از سال ۴۲ تا ۵۰ جنبش دانشجویی حدود ۲۰۰ کشته، مجروح و بازداشتی داشته است.

وی تاکید کرد: در دهه ۴۰ خفقان زیادی علیه دانشجویان و دانشگاه وجود داشت. رژیم می‌گذاشت هر کاری در دانشگاه انجام شود اما با شاه و رژیم شاه کاری نداشته باشند.

این تاریخ‌نگار با اشاره به اینکه در سال ۵۷ فعالیت‌های جنبش دانشجویی شدت بیشتری گرفت، گفت: در این سال دانشجویان با تعطیل کردن کلاس‌های درس و همراهی با مردم، هر روز برای تظاهرات به خیابان‌ها می‌آمدند و همراه با مردم به تظاهرات سیاسی می‌پرداختند.

وی افزود: آنها با پخش اطلاعیه‌ها و خبرنامه‌های سیاسی به روشنگری علیه جنایات رژیم پهلوی می‌پرداختند و اقدام به ترویج اندیشه‌های سیاسی و امام خمینی(ره) در جامعه می‌کردند. به همین جهت در شش ماهه دوم سال ۵۷ تعداد زیادی از دانشجویان توسط ماموران شاه بازداشت، شهید و مجروع شدند.

نویسنده ۱۹ عنوان کتاب درباره انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خاطرنشان کرد: بعد از پیروزی انقلاب نیز دانشجویان در تشکیل نهادهای انقلابی، برگزاری انتخابات، مسئولیت‌ها و همچنین در دفاع از نظام جمهوری اسلامی در طول دوران دفاع مقدس نقش بسزایی داشتند.

خارکوهی در پایان گفت: فعالیت های جنبش دانشجویی با همه فراز و نشیب‌های آن، سابقه درخشانی در سقوط رژیم پهلوی و برقراری نظام جمهوری اسلامی داشت.

خبرنگار: سیدحسین حسینی

انتهاي پيام/