به گزارش گلستان ما به نقل از قابوس نامه،  از دیدگاه روان شناسان متعدد این یکسانی رنگ می تواند برای دانش آموزان هم مفید و هم مضر باشد. ضمن اینکه اعمال سلیقه مسوولان برخی مدارس، فرهنگ ها، سنت ها و باورهای خاص در انتخاب رنگ لباس دانش آموزان بدون توجه به روا ن شناسی رنگ مشکلاتی پنهان را در این زمینه به وجود می آورد.

از دیدگاه متخصصان تنوع رنگ بانشاط و شادابی رابطه مستقیم دارد و موجب می شود هیجانات کودکان، نوجوانان و جوانان به طور منطقی بروز کند.

دکتر لیلا حیدری نسب روان شناس، استادیار دانشگاه الزهرا، از رنگ به عنوان یک ابزار ارتباطی یاد می کند. از دیدگاه او ارتباط با دیگران از دو طریق مستقیم و غیرمستقیم صورت می گیرد. در نوع غیرمستقیم رنگ می تواند نقش مهمی داشته باشد.

او می گوید: «رنگ معنی و مفهوم زیادی دارد که با رگه های شخصیتی افراد در آمیخته است.» او رنگ ها را به دو دسته گرم و سرد تقسیم بندی می کند و می گوید: «رنگ های گرم مانند، شکلاتی، گلبهی، زرد، قهوه ای، نارنجی هر قدر پررنگ تر شوند عواطف و هیجانات شدیدتری را نشان می دهند و رنگ های سرد مانند: سفید، سبز، آبی، طبیعت، احساس، شادابی و رهاشدگی را القا می کنند و رنگ های سفید و خاکستری در عین حال که در گروه رنگ های سرد طبقه بندی می شوند می توانند رنگ خنثی هم باشند.»

به گفته او رنگ لباس و محیط باید متناسب با نوع هدفی باشد که دنبال می کنیم. به عنوان مثال چون رنگ های نارنجی و قهوه ای اشتهاآور است رستوران ها عموما با این رنگ ها تزیین می شوند، این در حالی است که رنگ های آبی و سرمه ای برعکس هستند. بنابراین از آنجا که مدرسه محل فعالیت است باید گستره رنگ های سبز، آبی و سرمه ای برای روپوش مدرسه انتخاب شود تا احساس شادابی را به همراه داشته باشد.

این استادیار دانشگاه در ادامه می گوید: «از دیدگاه روان شناسی از آنجا که رنگ نارنجی و صورتی فعالیت را به ذهن منعکس نمی کنند برای لباس مدرسه در نظر گرفته نمی شوند. اما آبی کم رنگ، سبز چمنی، سبز لجنی، لاجوردی و سرمه ای پیشنهاد می شوند و رنگ های طوسی و خاکستری به دلیل خنثی بودن و عدم ایجاد احساس خاص توصیه نمی شوند.»

آن طور که این استادیار دانشگاه می گوید استفاده از برخی رنگ ها مانند صورتی در دبستان مناسب نیست و باید رنگ هایی انتخاب شود که در شکل گیری حس مسوولیت پذیری و هویت کودک موثر باشد.

از همسانی رنگ لباس تا قانون پذیری

اما دکتر روشنک خدابخشی، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا از رنگ لباس به عنوان عاملی در تکامل شخصیت کودک یاد کرد و درباره فواید دیگر این امر گفت: «مدرسه اولین مکان رسمی است که بچه وارد آن می شود و یکسری تجربیات را می آموزد.

همسانی رنگ لباس دانش آموزان یک کلاس قانون پذیری، تبعیت پذیری، اجتماعی شدن، را در کودکان پرورش می دهد.

باوجود این که بچه ها در طبقات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مختلفی هستند سادگی و برابری را درک می کنند. در واقع وقتی بچه ها خود را برابر با هم می یابند ارتباط گیری اجتماعی شان تسهیل می شود.»

هر چند که لباس های یک رنگ و متحدالشکل از دیدگاه روان شناسی فوایدی دارد ولی از دید هیچ بیننده ای دور نیست که این قضیه در طولانی مدت کسالت آور هم می تواند باشد برای یکسال حداقل ۱۰ بچه یک رنگ لباس بپوشند به نظر می آید کمی خسته کننده باشد.

در این رابطه دکتر خدابخش می گوید: «طبعا وقتی بچه ای طبق رنگ دلخواه خود لباس می پوشد آزادی عمل بیشتری دارد، اما نمی توان گفت، تنها با یک رنگ کردن لباس، شادابی از بچه ها دریغ می شود، چرا که علاوه بر رنگ لباس، مسایلی چون رنگ در و دیوار مدرسه، رنگ لوازم التحریر، رنگ لباس معلم و…. همه و همه می توانند در نشاط و شادابی بچه موثر باشند.» اما دکتر محمدمراد بیات جامعه شناس معتقد است هیجانات کودکان، نوجوانان و جوانان در غالب پوشش ظاهری بروز می کند و تنوع رنگ در لباس، این امکان را سریع تر فراهم می کند.

استفاده از لباس های یک رنگ در یک محیط مقداری کسالت آور است این در حالی است که تنوع رنگ لباس موجب شادابی روان می شود.»

وی معتقد است مسوولان باید آثار مطلوب و نامطلوب پوشش های یکسان را در محیط های دانش آموزی کشورهای متعدد مطالعه کنند.

این جامعه شناس در ادامه به مقایسه محیط مدرسه با محیط کارگری و نظامی پرداخت و گفت: «در محیط های کارگری و نظامی ممکن است از لباس های متحدالشکل استفاده کنیم و مشکلی هم ایجاد نشود، اما محیط، روحیات و شغل آنها با محیط مدرسه متفاوت است.

ما باید ببینیم دنیای امروز بر اساس قواعد روان شناختی و اجتماعی چه مسیری را طی کرده است و از تجربیات آنها استفاده کنیم.» به اعتقاد دکتر بیات باید اجازه به کارگیری سلیقه های متعدد را به دانش آموزان داد و در فضاهای آموزشی از ورود برخی سلیقه ها پیشگیری کرد.

رنگ و جنسیت

به هر حال، در حال حاضر در برخی مدارس ایران لباس های هم رنگ و متحدالشکل جزو قوانین آن مدرسه محسوب می شود، اما اینکه آیا باید رنگ لباس در مدارس دخترانه و پسرانه متفاوت باشد و اینکه آیا رنگ مخصوص دختران و رنگ مخصوص پسران وجود دارد یا نه، دکتر حیدری نسب چنین پاسخ می دهد: «طبق تحقیقات انجام شده بین دو جنس پسر و دختر تفاوت های زیست شناختی، فرهنگی، اجتماعی، روانی وجود دارد. اما در رابطه با انحصار رنگ به یک جنس هنوز تحقیقات ثابت شده ای وجود ندارد.

به نظر نمی رسد این انحصار رنگ به یک جنس (دختر یا پسر) ژنی باشد، بلکه با تغییرات فرهنگی طی زمان این قضیه رخ داده است. به عنوان مثال اینکه رنگ آبی مختص پسران و رنگ صورتی مختص دختران است بیشتر ریشه فرهنگی دارد تا جنسیتی و ژنی.

رنگ هایی که مدیر می پسندد

اما در مدارس رنگ روپوش را چه کسی انتخاب می کند؟ یک مشاور؟ روانشناس یا مسؤولان مدرسه؟دکتر حیدری نسب در این باره می گوید: «در ایران به طور معمول رنگ لباس به سلیقه مدیر مدرسه انتخاب می شود. اگر سلیقه خوبی داشته باشد می تواند رنگ درستی انتخاب کند. ولی متاسفانه در ایران، انتخاب رنگ بر اساس تحقیقات انجام نمی شود».

چه باید کرد؟

در مدرسه رنگ لباس را کودک انتخاب نمی کند بلکه مسوولان مدرسه در این انتخاب نقش دارند حال اگر کودکی به رنگ پیشنهادی مدرسه علاقه نداشته باشد تا جایی که خانواده را با مشکل روبرو سازد چه باید کرد؟ در پاسخ عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا اظهار کرد: ((در این موارد بچه ها باید روان شناسی شوند، شاید اعتراض به رنگ لباس، در واقع اعتراض به والدین و یا مسایلی دیگر باشد که به این صورت بروز کرده است. دراین مواقع باید سنجیده و معنی دار رفتار کرد.

وی همچنین معتقد است: باید با برخورد صحیح از درون بچه مطلع شویم. این مشکل به طور فردی قابل حل است. می توان با روش های رفتاری و کمک از روان شناسان و روان پزشکان فکر کودک را به سمت آن رنگی که می خواهیم جهت دهی کنیم.))

منابع :