گلستان ما_فائزه آذرسا؛ در آستانه سال نو و به مناسبت اعیاد شعبانیه وبویژه نیمه شعبان به سراغ محمدآذری محقق فرهنگ عامه اقوام رفتیم وبا ایشان گفتگویی داشتیم، مدیر بنیاد نیمروز با اشاره به اینکه:ایران اسلامی متشکل از اقوام نجیب و کهنی است که هر یک دارای فرهنگ و آداب ورسوم ویژه ای هستند، گفت:جدا از اشتراکات فرهنگی که همگی ریشه در باورهای کهن ایرانیان دارد؛در نمود و بروز های شکلی این آداب و رسوم گاه تفاوت هایی دیده می شود و موضوع زندگی و مرگ از مولفه های کلیدی در فرهنگ و آداب ورسوم اقوام است ایرانیان موحد که در طول تاریخ خداپرست بوده اند نگاه ویژه ای به زندگی و حتی مرگ دارند.

 وی ادامه داد:سیستانی ها به‌عنوان یکی از اقوام ایرانی نیز بعنوان یکی از اصیل ترین اقوام آریایی؛در زمان اسلام آوردن؛رسوم زیبای خود را همسو با تعالیم آسمانی اسلام بروزرسانی و همسو کردند و این رسوم کهن؛رنگ وبوی مذهبی نیز گرفتند 

آذری در خصوص رسم بو یا برات در بین سیستانی های شمال کشور گفت:بو درفرهنگ سیستانی در دو مناسبت کاربرد ویژه دارد یکی در13 رجب و هفته پایانی سال بنوان بو مردگو و دیگری در نیمه شعبان که بعنوان بو زندگو یا زندگان  است.

وی بیان کرد: سیستانی های شمال کشور همانند نیاکان خود در سرزمین فرمند سیستان؛در این مناسبت ها رسوم خاصی را رعایت می کنند از پخت وتوزیع چلبک وکلوچه وبورک وسایر نان های سنتی بین نیازمندان وهمسایگان وبویژه در سر مزار عزیزان خود گرفته تا قرائت قران ومراسم آشتی کنان و اصلاح ذات البین و..در جاهایی از ایران عزیز همین شب یو را به عنوان شب برات نیز می گویند

محقق فرهنگ عامه اقوام با اشاره به رسم کهن بو در بین سیستانی ها خاطر نشان کرد: برات به معنی روشنایی و چراغ است و یک اسم مردانه بسیار پر کاربرد در ایران قدیم بویژه در بین سیستانی ها و خراسان وسیستان بزرگ  نیز بوده‌است مراسم چراغ برات بیشتر برای احترام به مردگان و در محل آرامگاه‌ها و سر قبر بکار می‌رود. برای این مراسم  از ادیان کهن ایرانی به ارث رسیده‌است و در شرق ایران انجام این مراسم ریشه مستمر و محکمی دارد و شباهت زیادی به آیین اورابون بودایی و مراسم پیتری پاکش هندویی دارد.

آذری بیان کرد: در سایر مناطق ایران این مراسم جزو آیین‌های فراموش شده‌است اما در سالهای اخیر آنرا با جشن نیمه شعبان  به‌جای می‌آورند. اما برات با مراسم نیمه شعبان متفاوت است.

مدیر بنیاد نیمروز افزود: ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی نیز در این مورد می‌گوید: سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگ است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد، همان‌طور که بیرونی گفته‌است برات به معنی بیض یا روشنی است و این واژه با واژه برایت در زبان‌ها اروپایی هم‌معنی است در خراسان به آن چراغ برات می‌گویند یعنی جشنی که در آن چراغ و شمع روشن می‌کنند.

آذری تاکید کرد: در آیین بودایی به آن "بُن" یا اُبن می گویند که از واژه بونBon فارسی است به معنای ریشه و اصول، گوهر و ذات هر چیز و واژه های متعددی با بُن پیوند دارد مانند بُندار. آئین برات در بین اهل سنت کشورهای پاکستان، ترکیه، بنگلادش و … نیز مرسوم است و آنها شب برات را گرامی می‌دارند.

مدیر بنیاد نیمروز با اشاره به  رسم برات(بو) دربین کردها گفت:کُردهای شمال خراسان (کُرمانج‌ها) شب نیمهٔ شعبان را «عید برات» می‌نامند و این شب نزد آنان شبی بسیار عزیز و با خیر و برکت است. در هر روستا و در میان هر جمعی از کُردهای خراسان چندین نام برات یافت می‌شود. این نام تا این اواخر بسیار استفاده می‌شد، نام برات به دلیل ولادت کودک در شب یا روز عید برات بر وی نهاده می‌شده‌است واین از اشتراکات فرهنگی سیستانی ها وکرمتنج ها به حساب می اید

آذری با اشاره به رسوم کهن سیستانی ها خاطر نشان کرد:مـردم سیستـان وسیستانی هایی که در شمال کشور سکونت دارند در روزهـای آخـر اسفند ماه هر سال برای خواندن فاتحه و یاد در گذشتگان به گورستان‌ها می‌روند و این رسم از سال‌های دور در این منطقه مرسوم بوده و احترامی برای در گذشتگان است.

وی  افزود:در روزهای پایانی سال مردم به قبرستان‌ها می‌روند تا یادی از گذشتگان خود داشته باشند و اگر کسی تا یک ماه قبل از عید یا در همان سال فوت کرده باشد یاد او را در آخر سال گرامی داشته و اقوام و آشنایان بعد از برگزاری مراسم سالگرد برای برگزاری هر جشنی آزاد می‌شوند.واین هم از رسوم زیبایی هست که دارای کارکردهای اجتماعی می باشد وبه ما می گوید که بنا بر زندگی است وبه قول خود سیستانی ها یک سر شال غم است وسر دیگر شال زندگی جریان دارد.

انتهای پیام/