فوک خزری تنها پستاندار دریای خزر و رو به انقراض است که برای نجات این گونه جانوری، جوانان گلستانی با راه اندازی مرکز درمانی «لنی هارت» در جزیره آشوراده گلستان در تلاشند تا از انقراض این گونه جانوری جلوگیری کنند.
به گزارش گلستان ما ؛ یکشنبه، هشتم فروردین ماه سال 1395 بود که مراسم رهاسازی «گوزل» با حضور مردم و جمعی از هنرمندان کشور در جزیره آشوراده برگزار شد.
خبری که برای مردم استان گلستان در نوع خود جالب بود، زیرا برای بسیاری از مردم، وجود این تنها پستاندار دریایی در سواحل بندرترکمن و بندرگز دور از انتظار بود.
این موجود یکی از پستانداران کمیاب آبزی دنیا است که تنها در دریای خزر و رودخانههای منتهی به آن زندگی میکند.
بر اساس اعتقاد و باور قدیمی و مرسوم، ساحل نشینان دریای خزر تصور میکردند در بزاغ دهان این موجود زهری وجود دارد که اگر کسی را گاز بگیرد باعث مرگش خواهد شد و به همین دلیل به محض دیدن این موجود، آن را میکشتند.
ساحل نشینان به فوک خزر سگ آبی هم میگویند، موجوداتی ترسو و خجالتی که مکانهای بکر و خلوت را دوست دارند.
ماهیگیران زمانی با فوکها احساس رقابت میکردند و آنها را موجوداتی خبیس میدیدند که سفره دریای خزر را برای آنها خالی میکند زیرا ماهیهای دریایی بخصوص کیلکا از غذاهای مورد علاقه این حیوان رو به انقراض است.
فوک خزر نماد و سمبل این دریا است زیرا گونههای ناقص دریایی را به عنوان غذا استفاده میکند و چرخه زیستی در دریا را اصلاح میکند.
فوکها در بهار، تابستان و پاییز بیشتر در سواحل ایران زندگی میکنند و برای زاد و ولد به مناطق سردسیر در شمال دریای خزر مهاجرت میکنند.
فوک خزری، نمونه منحصر به فرد فوک در دنیا است
امیر صیاد شیرازی دامپزشک، فعال محیط زیست و نماینده مرکز پژوهشی و حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گرگان اظهار کرد: در اواخر دوران دانشجویی با یک مرکز هلندی که به صورت تخصصی بر موضوع فوک کار میکردند آشنا شدم و این شروع کارم در خصوص فوک خزری بود.
وی ادامه داد: در آن زمان ما هم نمیدانستیم این موجود در دریای خزر وجود دارد و بعد از آغاز کار، پیگیر موضوع شدم و موضوعات مرتبط با فوک خزری را از طریق رئیس مرکز یعنی خانوم لنی هارت پیگیری کردم.
امیر صیاد شیرازی دامپزشک و نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران اظهار کرد: این فوک با نام لاتین Caspian seal تنها گونهای است که در دریای خزر زندگی میکند و تنها پستاندار دریای خزر است.
وی ادامه داد: در کل دنیا 35 گونه فوک داریم که نمونه منحصر به فردی که در دریای خزر است، فوک خزری است و زیر آب به مدت طولانی نمیتوانند تنفس کنند و آبشش ندارند و شش دارند و به بچههایشان شیر میدهند و از نظر ظاهری مثل سگ هستند.
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران خاطرنشان کرد: این موجودات مهاجر هستند و به همین دلیل تعداد دقیق آن مشخص نیست.
شیرازی گفت: این موجود برای تولید مثل به سواحل سرد روسیه و قزاقستان سفر میکند و بعد گذشت سه ماه از تولد تولهها، به سمت سواحل ایران برای تامین غذای خود و تولههایشان مهاجرت میکنند.
وی تاکید کرد: ماهی غذای این موجود است و محبوبترین ماهی برای فوک خزری، ماهی کیلکا است که با توجه به کاهش تعداد ماهی کیلکا در دریای خزر، فوک خزری از این نظر نیز دچار مشکل شده است.
فوک خزری عاشق سواحل بندرترکمن است
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران تاکید کرد: نیمه دوم سال به سمت جنوب دریای خزر میروند و بیشتر به سمت سواحل ترکمنستان به دلیل بکر بودن سواحل میروند و در سواحل ایران نیز به شدت علاقهمند به سواحل بندرترکمن هستند.
شیرازی بیان کرد: به دلیل دستکاری شدن سواحل ایران، این موجود در سواحل ایران خیلی کمتر دیده شده است.
وی اضافه کرد: مهمترین چیزی که باعث نابودی فوکهای خزری شده، آلودگیهای دریایی است زیرا دریای خزر در واقع دریاچه خزر است و شرایط اقیانوسها را ندارد و هرگونه آلودگی وارد آن شود کف دریا نفوذ کرده و سالها در این دریا یا دریاچه وجود خواهد داشت.
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران تصریح کرد: آلودگیها میتوانند تاثیر بدتری بر سیستم تولید مثل و باروری بگذارد و از سوی دیگر سیستم ایمنی بدن فوکها را در دریای خزر پایین میآورد و تاب کمتری برابر بیماریهای ساده میآورند.
شیرازی گفت: دومین علت نابودی فوکها شکار توسط انسان است و متاسفانه در کشورهای شمال خزر مثل روسیه فوکها را شکار میکنند و هیچ قانونی در این خصوص وجود ندارد.
وی افزود: مساله دیگری که فوکها را در دریای خزر به چالش کشیده، موضوع کمبود مواد غذایی است که علت آن صید بی رویه و آلودگیهای دریایی است.
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران اظهار کرد: تغییرات اقلیمی یکی دیگر از علت ایجاد مشکل برای فوکها است، زیرا این جانوران برای تولید مثل به یک سطح برفی نیاز دارند و هر سال که میگذرد، دمای کره زمین رو به افزایش است و باعث آب شدن برفها و یخهای سواحل شمال دریای خزر شده است و این موضوع برای فوکها مشکل ایجاد میکند.
شیرازی بیان کرد: دیده شده گاهی فوکها اقدام به تولید مثل کردند اما نوزادهای زودرس به دنیا آوردند که اغلب آنها زنده نمیمانند.
سواحل غربی دریای خزر در ایران سواحل امنی برای فوک خزری نیست
وی با اشاره به ناامن شدن سواحل ایران برای فوکهای خزری، گفت: در نیمه غربی سواحل ایران بخصوص در مازندران به سمت غرب سواحل دریای خزر در ایران که پیش میرویم میبینیم آنقدر سواحل پر از ویلا شده است، دیگر جایی برای موجودات داخل دریا نمانده و فوک خیلی کم در ساحل دیده میشود و طی این سالها شاید به تعداد اانگشتان دست هم ما فوک در سواحل ایران ندیدهایم و آن هم در مناطق حفاظت شده و یا در سواحل بندرترکمن در استان گلستان بوده و علت آن بکر بودن سواحل استان گلستان است.
شیرازی گفت: متاسفانه در روسیه از گوشت این حیوان برای مزارع پرورش روباه استفاده میشود و سالانه حدود 6 هزار قلاده فوک برای این امر اختصاص داده میشود.
وی گفت: ما لیستی با نام لیست قرمز IOCN داریم که نام حیوانات در معرض انقراض در آن درج میشود و تحقیقات ما باعث شد نام فوک خزری در سال 2008 در این لیست قرار گرفت و اعلام شد این حیوان در معرض انقراض است.
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران تصریح کرد: سال گذشته فراخوانی را اعلام کردیم تا برای جلوگیری از شکار غیرقانونی فوک، اقدامات بینالمللی انجام شود.
شیرازی تاکید کرد: در تحقیقات به این نکته رسیدیم که اگر در روسیه خواسته عمومی با 100 هزار امضا مطرح شود دولت روسیه به آن خواسته رسیدگی میکند و ما بین مردم منطقه خزر فراخوانی را اعلام کردیم که با جمعآوری این امضا از این گونه جوانوری حفاظت شود.
وی گفت: خوشبختانه در ایران جریمه نقدی برای شکار فوک گذاشته شده و جریمه نقدی 15 میلیونی برای شکار فوک خزری تعیین شده است.
مرکز تحقیقاتی «لنی هارت» برزگترین مرکز تحقیقاتی فوک در جهان
لنی هارت مدیر و موسس مرکز پژوهش فوک خزری در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گرگان اظهار کرد: این گونه از فوک حدود 46 سال پیش به صورت اتفاقی سر راه زندگی من قرار گرفت و از همان ابتدا متوجه شدم که اگر قرار است کاری برای این موجود انجام دهم بدون حضور مردم و توجیه مردم کاری از پیش نخواهم برد.
وی ادامه داد: بنابراین از روز اول این موضوع را همیشه در ذهنم داشتم که در کنار مردم بومی باشم و این پروژه را با مردم آغاز کردم تا بتوانم موفق باشم.
مدیر و موسس مرکز پژوهش فوک خزری تصریح کرد: مرکز ما از سال 1971 کارش را آغاز کرده و من با هیچ تجهیزاتی آغاز به کار کردم و همیشه به جوانان و علاقهمندان در ایران و کشورهای مختلف میگویم که با کمترین امکانات میتوان برای حمایت از فوک خزری کار را آغاز کرد و الان به جایی رسیدیم که مرکز ما جزء بزرگترین مراکز دنیا برای حمایت از این گونه جانوری است.
هارت گفت: سالها پیش زمانی که از من خواسته شد که برای حمایت از این گونه جانوری به ایران بیایم من آمدم متوجه شدم که یکی از ایرادهای بزرگ این است که هیچ فردی نمیداند که در سواحل ایران این موجود وجود دارد و برای رفع این موضوع، اطلاعرسانی را با مردم بومی شروع کردیم.
وی اضافه کرد: در این راستا به سمت این رفتیم که مشکلات این موجود چیست و در ابتدا به این موضوع برخورد کردیم که صیادان این حیوان را زمانی که به طور اتفاقی در تورشان گیر میافتاد را میکشتند.
هارت گفت: این تجربه را سالها پیش در هلند داشتم و در ایران تغییر افکار نسبت به این گونه جانوری آغاز کردیم و امروز صیادانی که فوکها را میکشتند، امروز جزء گروه امداد و نجات فوک خزری شدهاند.
اصلاح گونههای ماهیان دریای خزر با شکار توسط فوک خزری
مسعود شکیبا، دامپزشک و فعال محیط زیست در خصوص این گونه جانوری در گفتوگو با خبرنگار فارس در گرگان اظهار کرد: در گذشته صیادانی که این جانوران که در تورهای ماهیگیری گیر میافتادند را میدیدند، آنها را با ضربات پارو میکشتند.
وی ادامه داد: از زمانی که دکتر شیرازی و همکارانشان فعالیتهای خود را آغاز کردند و ارزش این حیوان را برای مردم توجیه کردند، این امر اتفاق نمیافتد و ماهیگران با دیدن فوک موضوع را به دکتر شیرازی و همکارانشان اطلاع میدهند و روند درمان و بازگشت به چرخه محیط زیست را انجام میدهند.
شکیبا در پاسخ به این سوال که باوجه به تغذیه فوک خزری از ماهیهای دریای خزر، آیا این موجود به سفره غذایی انسان مشکلی وارد نمیکند، گفت: در مبحث راز بقا و شکار و صید، همیشه شکارچی حیواناتی را راحت شکار میکند که از گله عقب میافتد یا توانایی پایینتری دارند و فوک خزری ماهیهایی که دچار نقص ژنتیکی داشته باشند یا دچار بیماری باشند را شکار میکند و این امر باعث این میشود ما در دریا نژادهای پابرجاتری را داشته باشیم.
انتقال 3 مورد تب بورسلوز از فوک به انسان
نگار یاریان دامپزشکی است که موضوع پایان نامه تحصیلی وی در خصوص فوک خزری بوده است که در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گرگان اظهار کرد: علاقه من به فوک خزری از آنجا شروع شد که در روند فعالیتم در انجمن طرح سرزمین با پستانداران دریایی آشنا شدم و تصمیم گرفتم در خصوص فوک خزری تحقیق کنم.
وی ادامه داد: در ادامه با دکتر شیرازی و مجموعه «لنی هارت» آشنا شدم و موضوع پایان نامهام را فوک خزری انتخاب کردم.
یاریان بیان کرد: از ابتدا نمیدانستم میشود روی این پایان نامه فعالیت کنم یا خیر اما با مکاتبات انجام شده با دکتر شیرازی به این نتیجه رسیدیم که میتوانیم با تهیه نمونه، در خصوص بیماریهای فوک خزری تحقیقات را انجام دهیم.
وی گفت: پایان نامه من در سال 1393 شروع شد و در سال 1394 پایان نامه را تحویل دادم و اولین باری که فوک خزری را از نزدیک دیدم هشتم فروردین ماه 1395 در رهاسازی فوک خزری در جزیره آشوراده با حضور هنرمندان بود.
یاریان تاکید کرد: من در مورد یکی از بیماریهای باکتریایی فوک به نام بورسلوز کار کردم که این بیماری باعث سقط جنین در فوکها میشود و چون جمعیت این فوک رو به کاهش است میخواستیم بدانیم که این بیماری تا چه اندازه بر روی کاهش جمعیت این گونه جاوری تاثیر دارد.
وی تاکید کرد: این بیماری است که بین پستانداران وجود دارد و همانند تب مالت است و سه نمونه در دنیا داشتیم که در دنیا از پستانداران دریایی به انسان منتقل شده که از فوک هم بوده است.
کاهش جمعیت فوک خزری از یک میلیون قلاده به 100 هزار قلاده
گرم شدن زمین باعث ذوب شدن یخهای بخش شمالی دریای خزر شده است و نتیجه آن نابودی زیستگاههای فوکها بوده است و از دیگر عوامل نابودی فوکهای خزر، آلودگیهای محیطی و نوعی بیماری است که از سگسانان به این گونه منتقل و در سالهای گذشته باعث تلف شدن تعداد زیادی از فوکهای خزری شده است.
همچنین تورهای صیادی و کاهش ماهیان کیلکا از جمله عواملی هستند که باعث نابودی فوکها شده است.
سیدمصطفی عقیلی نژاد مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گرگان اظهار کرد: اگر بخواهیم به موضوع مرتبط با فوک اشاره کنیم میتوان گفت، چهار شاخصه و ویژگی وجود دارد که میتواند نگرش ما را به سمت حمایت از فوک دریای خزر معطوف کند.
وی با اشاره به اینکه، حوزه فعالیت ما صید ماهیان خاویاری در دریای خزر است، گفت: اولین و مهمترین موضوعی که باعث میشود ما به سمت حمایت از فوک خزری پیش برویم، این است که خزر با نام ماهیان خاویاری شناخته شده و زیستگاه تنها پستاندار دریای خزر است و از طرف دیگر سواحل ایرانی خزر که حدود 900 کیلومتر است، حوزه گلستان بخاطر وضعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی و اکولوژیک باعث تمرکز و تجمع ماهیان خاویاری و به علت توده بالای مواد غذایی، محل مناسبی برای وجود فوکها است.
مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان تصریح کرد: از طرفی از سال 1389 توافقی که بین روسای جمهور پنج کشور حاشیه دریای خزر امضا شده، صید ماهیان خاویاری در دریای خزر با هدف تجاری ممنوع شده و در حال حاضر وظیفه اصلی ما این است که ماهیان خاویاری را برای بازسازی نسل صید کنیم.
عقیلینژاد گفت: همان روندی که برای ماهیان خاویاری اتفاق افتاده، برای فوک خزری نیز به وجود آمده است و فوک هم رو به انقراض است.
وی بیان کرد: برآوردها بر این است که روزی حدود یک میلیون قلاده فوک در دریای خزر زندگی میکرده و این میزان امروز به کمتر از 100 هزار فوک رسیده است.
مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان تصریح کرد: اقداماتی که ما در حوزه آموزش برای صیادان داشتهایم آنها را ترغیب کردیم همانگونه که در حوزه حفاظت از ماهیان خاویاری اقدام میکنند، در خصوص فوک دریای خزر نیز تلاش کنند.
راهاندازی مرکز درمان فوک خزری در آشوراده
در سال 2011 با کمک و همکاری مدیریت ماهیان خاویاری استان و به پیشنهاد دکتر شیرازی، مرکز درمان فوکهای خزر در جزیره آشوراده شروع به کار کرد، این مرکز با وجود کوچک بودن قابلیت این را دارد که از 12 فوک به صورت همزمان مراقبت و آنها را درمان کند.
مسعود شکیبا دامپزشک و فعال محیط زیست در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گرگان اظهار کرد: انجمن حمایت از حیوانات ایران با مرکز درمانی لنی هارت در جزیره آشوراده تفاهمنامهای را امضا کردند که در کنار هم همکاری کنند تا این گونه جانوری را نجات دهند.
وی با اشاره به روز آزادسازی «گوزل» فوک درمان شده، اضافه کرد: آنروز اضطراب فراوان برای فوک باعث شد نتواند دید واضحی داشته باشد و با وجود سر و صداهای زیار در زمان آزادسازی دائم به سمت ساحل بر میگشت.
شکیبا با اشاره به اینکه در نهایت این حیوان را داخل دریا بردیم و او را آزادسازی کردیم، گفت: قبل از آزادسازی، این فوکها پلاک گذاری میشوند تا نحوه زندگی، رفت و آمدها در سواحل دریای خزر و حتی مرگ او رصد میشود.
نماینده مرکز حمایت از فوک خزری «لنی هارت» در ایران گفت: با پیشنهاد خانم «لنی هارت» تصمیم گرفتیم، صیادی که فوک گرفتار شده در تورهای ماهیگیری را به مرکز تحویل میدهد، بعد از رهاسازی برایش نام انتخاب کند تا احساس ماهیگیران نیز با این جانوران درگیر شود.
شیرازی گفت: ساسان عباسی نام صیادی است که فوکی که در تور ماهیگیریاش گیر کرده بود را به مرکز لنی هارت تحویل داد و بعد از آزادی نامش را «گوزل» که نام دخترش بود را بر روی این فوک گذاشت.
وی اضافه کرد: این اقدام بسیار موثر بوده و بعد از آن تصمیم گرفتیم اگر این فوک پلاکگذاری شده در سواحل دریای خزر در ایران دیده شد به صیادی که برای این فوک نام گذاشته است اطلاع داده شود و بگوییم که این موجود با تلاش شما هنوز زنده است.
گفتنی است، حالا «گوزل» چهار ساله بدون ترس از ضربه پاروی ماهیگیران و بیواهمه از تورهای صیادی، در پهنه دریای خزر شنا میکند و پلاکی حاصل مهربانی دستان مرد مهربانی را به همراه دارد.
ماهیگیری که آنقدر دلبسته خجالتی و در حال انقراض شد که نام دخترش را بر روی آن گذاشت و امیدواریم با تلاشهای انجام شده در سالهای پیش رو شاهد نجات این گونه جانوری در دریای خزر باشیم.
================
گزارش: سالار احمدی- خبرگزاری فارس
================
انتهای پیام/
© کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب گلستان ما با ذکر منبع امکان پذیر است.
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری گلستان ما در وب سایت منتشر خواهد شد
پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد