به گزارش گلستان ما، غلامرضا خارکوهی تاریخ نگار گرگانی انقلاب اسلامی به مناسبت سالروز صدور نامه امام خمینی(ره) خطاب به دکتر سید حمید روحانی یادداشتی را در وصف این مورخ مشهور و مبارز نوشته که در ادامه می خوانید:

آشنایی اولیه بنده با استاد

بنده حدود 37 سال است که از نزدیک با جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حمید روحانی مورخ معروف نهضت امام خمینی(ره)، آشنا هستم و با او ارتباط دارم. اولین دیدار چهره به چهره من با ایشان در حدود دی ماه سال 1364 – اواسط دوران دفاع مقدس- در ساختمان قدیمی مرکز اسناد انقلاب اسلامی تهران صورت گرفت.

در اولین ملاقاتم خستگی ناشی از بیدار خوابی‌های شبانه برای تدوین وقایع انقلاب را در چهره‌ او مشاهده کردم. در آنجا او مرا به تدوین مستند وقایع تشویق نمود. من که از سال‌ها قبل به تاریخنگاری انقلاب در گرگان مشغول بودم، با این ملاقات بر همّتم در این راه افزوده شد.

از آن پس بارها این تعامل به صورت حضوری و یا تلفنی و یا مکاتبه‌ای ادامه یافت. بطوری که گاهی از جبهه‌های جنگ مرخصی می‌گرفتم و برای دیدنش عازم تهران می‌شدم.

در سال‌های بعد نیز بارها به ملاقاتش رفتم و هزاران عکس و سند تاریخی را تقدیمش کردم. در طول این سال‌ها دریافتم که او مورخی با روحیه جهادی، همت والا ، متواضع، مهربان و با اخلاق است، و حساسیت زیادی نسبت به تدوین درست وقایع تاریخی دارد. این نکات همیشه برایم جذاب و آموزنده بوده است.

نامه بی نظیر امام به او

امّا بیش از بنده و هرکس دیگر این امام خمینی(ره) بود که جناب آقای سید حمید روحانی را می‌شناخت و این آشنایی به اوایل دهه چهل و آغازین سال‌های نهضتش برمی‌گشت که از شهر قم تا شهر نجف و تا پیروزی انقلاب و دوران بعد از پیروزی ادامه یافت. چون امام از نزدیک هم شاهد مبارزاتش علیه رژیم پهلوی بود و هم شاهد مجاهداتش برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی. چنین بود که روز 25 دی ماه سال 1367 حضرت امام خمینی در نامه‌ای خطاب به او، ضمن تقدیر از زحماتش، نوشت:

«بسم اللَّه الرحمن الرحيم‏

جناب حجت الاسلام آقاى آسيد حميد روحانى (زيارتى)- دامت افاضاته‏

با تشكر از زحمات جنابعالى در به ثمر رسيدن انقلاب اسلامى و تلاش قابل تقديرتان در تدوين تاريخ انقلاب اسلامى، اميدوارم بتوانيد با دقت، تاريخ حماسه‏آفرين و پر حادثه انقلاب اسلامى بى‏نظير مردم قهرمان ايران را بدان گونه كه هست ثبت نماييد.

شما به عنوان يك مورخ بايد توجه داشته باشيد كه عهده‏دار چه كارِ عظيمى شده‏ايد. اكثر مورخين، تاريخ را آن گونه كه مايلند و يا بدان گونه كه دستور گرفته‏اند مى‏نويسند، نه آن گونه كه اتفاق افتاده است. از اول مى‏دانند كه كتابشان بنا است به چه نتيجه‏اى برسد و در آخر به همان نتيجه هم مى‏رسند.

از شما مى‏خواهم هرچه مى‏توانيد سعى و تلاش نماييد تا هدف قيام مردم را مشخص نماييد، چرا كه هميشه مورخين اهداف انقلابها را در مسلخ اغراض خود و يا اربابانشان ذبح مى ‏كنند.

امروز همچون هميشه تاريخ انقلابها، عده‏اى به نوشتن تاريخ پر افتخار انقلاب اسلامى ايران مشغولند كه سر در آخور غرب و شرق دارند. تاريخ جهان پر است از تحسين و دشنام عده‏اى خاص، له و يا عليه عده‏اى ديگر و يا واقعه‏اى در خور بحث.

اگر شما مى‏توانستيد تاريخ را مستند به صدا و فيلم حاوى مطالب گوناگون انقلاب از زبان توده‏هاى مردم رنجديده كنيد، كارى خوب و شايسته در تاريخ ايران نموده‏ايد. بايد پايه‏هاى تاريخ انقلاب اسلامى ما چون خود انقلاب بر دوش پابرهنگان مغضوب قدرتها و ابرقدرتها باشد.

شما بايد نشان دهيد كه چگونه مردم، عليه ظلم و بيداد، تحجر و واپسگرايى قيام كردند و فكر اسلام ناب محمدى را جايگزين تفكر اسلام سلطنتى، اسلام سرمايه دارى، اسلام التقاط و در يك كلمه اسلام امريكايى كردند.

شما بايد نشان دهيد كه در جمود حوزه‏هاى علميه آن زمان كه هر حركتى را متهم به حركت ماركسيستى و يا حركت انگليسى مى‏كردند، تنى چند از عالمان دين باور دست در دست مردم كوچه و بازار، مردم فقير و زجر كشيده گذاشتند و خود را به آتش و خون زدند و از آن پيروز بيرون آمدند.

شما بايد به روشنى ترسيم كنيد كه در سال 41، سال شروع انقلاب اسلامى و مبارزه روحانيت اصيل در مرگ آباد تحجر و مآبى چه ظلم‌ها بر عده‏اى روحانى پاكباخته رفت، چه ناله‏هاى دردمندانه كردند، چه خون دل‌ها خوردند، متهم به جاسوسى و بى‏دينى شدند ولى با توكل بر خداى بزرگ كمر همت را بستند و از تهمت و ناسزا نهراسيدند و خود را به توفان بلا زدند و در جنگ نابرابر ايمان و كفر، علم و خرافه، روشنفكرى و تحجرگرايى، سرافراز- ولى غرقه به خون ياران و رفيقان خويش- پيروز شدند.

حرف بسيار است، و من حال نوشتن بيش از اين را ندارم. خداوند به شما كه مورد علاقه من هستيد و خودْ از ستم كشيده‏هاى اين انقلابيد، توفيق بندگى دهد تا بتوانيد با در نظر گرفتن او- جل و علا- واقعيت‌ها را براى نسل آينده ثبت كنيد. من به شما دعا مى‏كنم و از واحد فرهنگى بنياد شهيد تشكر مى‏كنم كه به شما كمك مى‏كند تا اِن‌شاء اللَّه بتوانيد كارتان را به پايان برسانيد.

والسلام.  25/ 10/ 67  روح اللَّه الموسوي الخمينى».

دکتر سید حمید روحانی کیست؟

جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حمید روحانی در سال ۱۳۲۰ ش در روستای «زیارت» شهرستان مهدیشهر استان سمنان متولد شد. او در سال ۱۳۴۰ش برای تحصیل علوم اسلامی به حوزه علمیه قم پیوست و در سال ۱۳۴۱ که انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) آغاز شد وارد مبارزه گردید، به طوری که در بهمن آن سال در قم دستگیر شد. او به مبارزاتش علیه رژیم پهلوی ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۴3 مجدداً دستگیر و روانه زندان شد.

در سال ۱۳۴۶ به دنبال کشف اسلحه از وی، از ایران متواری و به حوزه علمیه نجف رفت و در جلسات درس امام خمینی و آیت الله شهید سید مصطفی خمینی شرکت جُست و همراه با روحانیون خارج از کشور به تلاش و مجاهدت فرهنگی و سیاسی علیه رژیم پهلوی پرداخت، و در تکثیر و ارسال اعلامیه‌های امام از نجف به ایران کوشش زیادی به عمل آورد.

علاوه بر این او در دوران مبارزه ماهنامه‌ای به نام «۱۵ خرداد» را به اتفاق دوستان مبارزش در نجف اشرف منتشر نمود و کتاب‌های مختلفی نیز در این زمینه تدوین کرد که معروفترین آنها کتاب معروف «نهضت امام خمینی در ایران» است.

او این کتاب را در سال‌های سیاه حاکمیت طاغوت، با مشقّات زیاد در خارج از کشور به نگارش درآورد و در سال 56 به حجم 600 صفحه در کشور لبنان به زبان فارسی چاپ نمود. با انتشار این کتاب او ممنوع الورود شد و چنانچه به چنگ ماموران ساواک می‌افتاد با شکنجه‌های قرون وسطایی و مرگ حتمی مواجه می‌شد. از آن پس این کتاب مبنا و منبع اغلب مورخان بعدی در زمینه تاریخ انقلاب اسلامی قرار گرفت. به همین جهت او بنیانگذار تاریخ نگاری انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.

دکتر سید حمید روحانی پس از 12 سال فعالیت مبارزاتی در نجف اشرف، آنگاه که در مهرماه سال 1357 امام خمینی به خاطر تداوم مبارزه علیه رژیم شاه مجبور به ترک عراق و راهی فرانسه شد، او نیز مجدداً به امام پیوست و تحت زعامت او به تشدید مبارزات سیاسی پرداخت، تا اینکه در بهمن همین سال همراه با امام به ایران بازگشت.

او پس از پیروزی انقلاب ضمن خدمت بی‌نام و نشان به ملت شریف ایران، به نگارش مستند تاریخ انقلاب ادامه داد و در سال ۱۳۵۹ مرکز اسناد انقلاب اسلامی را نیز تأسیس نمود و سال‌های متمادی مسئولیت آن را به عهده گرفت.

او همچنین در سال 1362 به فرمان حضرت امام و با حکم نخست وزیر به سرپرستی مرکز اسناد ساواک منصوب شد. او در سال ۱۳۸۲ بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی را بنیان نهاد که تاکنون هم عهده‌دار مدیریت این بنیاد و هم رئیس هیات امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی است.

کارنامه درخشان دکتر سید حمید روحانی 

به طور کلی آقای سید حمید روحانی طی 60 سال اخیر از سال 1341 تا 1400 کارنامه درخشانی از خود به یادگار گذاشته که خلاصه آن چنین می‌باشد:

* مبارزه مستمر علیه رژیم پهلوی از سال 41 تا 57 در داخل و خارج کشور . 

* در سال 46 به نجف اشرف رفت و به  شاگردی و همراهی با امام و عضویت در دفتر امام پرداخت.

* تدوین تاریخ نهضت امام و انتشار اولین جلد آن در سال 56 در خارج کشور، (این کتاب تا کنون در 4 جلد منتشر شده و بارها تجدید چاپ گردیده، مخصوصا جلد اول آن حدود 20 بار تجدید چاپ شده است. جلد پنجم آن نیز آماده انتشار است.) علاوه براین او کتاب‌های دیگری مثل کتاب شریعتمداری در دادگاه تاریخ، کتاب شوریدگی در تذبذب، کتاب جوانان درباری و آرمانشهر، کتاب اسناد انقلاب اسلامی در 6 جلد، کتاب شریعتی در دادگاه تاریخ و... به اضافه مقالات زیادی در این راستا نگاشته و منتشر کرده است.

* انتشار مجله 15 خرداد در دوران مبارزه علیه رژیم پهلوی در نجف اشرف با همکاری جمعی از یاران امام.

* تاسیس تشکیلات روحانیون مبارز خارج کشور با همراهی شاگردان امام در نجف اشرف.

* همراهی با امام در نجف و فرانسه و بازگشت به ایران در بهمن سال 57 .

* تاسیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال 59 به دستور امام و ساماندهی و فعالسازی آنجا.

* تاسیس بنیاد تاریخ پژوهی ایران معاصر و مرکز دانشنامه انقلاب اسلامی در سال 82 و انتشار کتاب‌ها و مقالات متعدد تاریخی.

* تاسیس و انتشار ماهنامه و فصلنامه تخصصی 15 خرداد که از سال 1370 آغاز شده و هنوز ادامه دارد. این فصلنامه در قطع وزیری تاکنون 70 شماره از آن منتشر شده که با توجه به حجم زیاد و مطالب متنوع در هر شماره ، مجموعه آن می‌تواند همچون دایره المعارفی برای تاریخ معاصر ایران تلقی شود.

* افشای جریانات انحرافی معاصر و نقد مواضع سیاسی- تاریخی برخی از شخصیت‌ها.

* نقد تاریخ نگاری معاصر ایران و برمَلاکردن چهره عوامل استعمار و غرب زده و ضد مذهبی و شگردهای تاریخ نگاری آنان.

* مبتکر تاریخ نویسی متعهدانه و ارزشی در تاریخ نگاری معاصر، مستند به روش‌های علمی و اسنادی و تاریخ شفاهی.

* جمع آوری و ساماندهی ده‌ها هزار سند و مصاحبه در باره تاریخ رویدادهای انقلاب اسلامی از دهه چهل تا دهه 60 .

* تدریس تاریخ انقلاب اسلامی در دانشگاه و روشنگری دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی.

* انجام سخنرانی و مصاحبه‌های متعدد در مجامع مختلف کشور و تشریح رویدادهای انقلاب اسلامی.

بنابراین حجت الاسلام دکتر سید حمید روحانی با چنین کارنامة درخشانی چهره ماندگار ایران در حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی و جریان شناسی معاصر است. در مجموع سهم ایشان در تدوین تاریخ انقلاب اسلامی سهمی بی‌بدیل می‌باشد، چون بیش از هر نویسنده‌ای در این راه تلاش و مجاهدت کرده است. بطوری که تدوین اولیه تاریخ مبارزات حضرت امام و مردم ایران مدیون زحمات اوست. چنان که در اوایل پیروزی انقلاب، اغلب کتاب‌هایی که در این زمینه منتشر شده مستقیم و غیر مستقیم متاثر از نوشته‌های ایشان بوده است.

با عنایت به این نکات بود که  امام راحل در تاریخ 25 دی‌ماه سال 1367 طی نامه مفصلی به آقای سید حمید روحانی ، ضمن ابراز علاقه به او، ایشان را از ستمکشیده‌های انقلاب نامید و از زحمات او در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی و تدوین تاریخ انقلاب تقدیر و تشکر کرد و از او خواست که «با دقت تاریخ حماسه آفرین و پر حادثه انقلاب اسلامی بی‌نظیر مردم قهرمان ایران» را بدانگونه که هست ثبت نماید تا از گزند تحریف مصون بماند.

کلام آخر

حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حمید روحانی فردی بسیار متدیّن ، پاکدست، مهربان، خوش مشرب، ساده زیست، انقلابی، بُردبار و مقاوم در کارش، دقیق و حساس نسبت به حوادث تاریخ انقلاب، دارای صراحت لهجه در بیان حقایق، و دلبستگی فوق‌العاده نسبت به امام خمینی(ره) می‌باشد. او به سبب مبارزات و رنج‌های بی‌شمار در قبل و بعد از پیروزی، یکی از شهدای زنده انقلاب محسوب می‌شود. به طوری که اکنون با داشتن 80 سال سن ، پر انرژی و چابک به تحقیق و تدوین و انتشار زوایای ناگفته و کم گفته تاریخ معاصر ایران و افشای چهره‌ها و جریانات گمراه داخلی و خارجی مشغول است. او بانی اولیه تاریخنگاری انقلاب اسلامی بوده و در طول 6 دهه گذشته تلاش بی‌بدیلی در این زمینه به عمل آورده است. لذا با توجه به نکات فوق ضرورت دارد از سوی نهادهای علمی و فرهنگی اقدامی برای قدرشناسی از این شخصیت بزرگ و فداکار انجام گیرد.

انتهای پیام/