به گزارش گلستان ما، مقایسه آمار جمعیت کشورنشان می دهد؛ در روند رشد جمعیت کشور درسالهای گذشته، ایران از کشوری"نیمه روستایی" به کشوری "شهر نشین" بدل شده است.

مطابق با آخرین سرشماری نفوس و مسکن(1395)، حدود 26 درصد جمعیت ایران در روستاها سکنی گزیده در حالی که این آمار در سال 1390حدود28. 5درصد، در سال 1385، 31 درصد و در سال 1375، حدود 38. 3 درصد را نشان می دهد که این روند نزولی کاهش جمعیت روستاها، بیانگر سیر مهاجرت از روستاها به شهرها می باشد. باید به این نکته توجه داشت که با ارتقاء شاخصهای کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بهبود شرایط زندگی و کسب وکار در روستاها، می توان دوباره ایران را کشوری "نیمه روستایی" بدانیم.

می دانیم که بخش قابل توجهی از سکونتگاههای روستایی بر بنیاد معماری بومی وسنتی و به عبارتی، معماری وسازمان فضاهای روستایی شکل گرفته اند. همه عناصر این معماری ریشه در نیازهای معنوی ومادی روستاییان دارد. تاروپود ساختار روستاهای کشورمان با مسائل موجود در محیط طبیعی، نوع معیشت وشکل تولید، سیرتکوینی زندگی اجتماعی وقدرت فنی روستاها پیوند خورده است.

شکل گیری هر روستا در گذشته به ویژه در تهیه طرحهای هادی روستایی به صورت خودجوش بوده و مردم خود هر روستای جدید می ساختند. امروزه در تهیه طرح های هادی روستایی به فضاهای عمومی که در ایجادتعاملات اجتماعی و افزایش نشاط وشادابی و سلامت جامعه نقش مهمی دارند توجه ویژه ای شده است.

عموما این فضاهای در قالب فضای سبز روستائی، پارک کودک و. . . در طرح های هادی روستایی نمود پیدا می کند اما به لحاظ اینکه این کاربری ها بیشتر به موضوعات تفریح وسرگرمی اختصاص پیدا می کند نیاز به فضایی که به ابعاد بیشتری از زندگی اجتماعی روستاییان توجه نماید بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. این طرح ها با نگاه بیشتر کالبدی به موضوعات روستا به شاخصهای دیگر زندگی افراد ساکن در روستاها همچون رونق کسب وکار، ایجاد روحیه شادابی و سلامت و افزایش تعاملات اجتماعی و فرهنگی در روستاها کمتر می پردازند.  

نگاهی گذرا به سیمای روستاهای ایران گویای گوناگونی وتنوع بسیار آنها است؛بطوری که در مناطقی، روستا بافت به هم پیچیده ای از خانه هایی است که به صورت پلکانی بر دامنه شیب کوه قرار گرفته اند. این ویژگی عمده مناطق کوهستانی می باشد که اختصاص فضاهایی برای اجتماعات محلی را با مشکل مواجه می کند. برای سایر مناطق نیز با توجه به دیدگاههای روستائیان در خصوص بی اهمیت بودن اینچنین فضاها، عمدتا شاهد عدم شکل گیری این فضاها هستیم. فعالیت قالب روستائیان در زمینه کشاورزی و یا باغداری نیز بر کم اهمیت جلوه دادن این فضاها در بافت روستا تاثیر گذاشته است. ضمن اینکه بحران آب، کمبود زمین کشاورزی و نیاز به منابع غنی کشاورزی با توجه به رشد جمعیت، بی توجهی به فضاهایی که نقشی مهم در روح وسلامت جامعه روستائی را دارند سبب شده است. در مقابل این عوامل که به محیط طبیعی، ملموس ومادی مربوط می شوند، موضوعات دیگری در روستاهای کشور باعث عدم شکل گیری فضاهای عمومی گردیده است. مهمترین این موضوعات عبارتند از:

-نبود امکانات اقتصادی برای ساکنان و روستائیان
-نبود انگیزه برای ایجاد، احداث و نگهداری فضاهای عمومی
-نبود فرهنگ استفاده
-نبود مدیریت واحد و توسعه محور در روستاهای کشور
-وجود گردشگاهها وتفرجگاههای طبیعی در اطراف روستاها.

فضاهای عمومی روستائی به عنوان کانونی برای حضور عامه مردم، همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و بستری برای زندگی مدنی و محرک فعالیتهای جمعی به حساب می آید. با توجه به کاربری ها و فعالیتهایی که در پیرامون این فضاها می توان ایجاد کرد، عملکردهای یک فضای عمومی روستائی را می توان به شرح نمودار (1) برشمرد:

نمودار1-عملکردهای فضای عمومی روستایی

با توجه به عملکردهایی که برای یک فضاهای عمومی روستایی می توان متصور شد تا با در نظر گرفتن خصوصیات رفتاری بهره برداران این فضا نسبت به طراحی آن اقدام نمود؛ به تشریح مختصری از عملکردهای این فضاها مطابق جدول(1)می پردازیم و باتوجه به ابعاد مختلف، آن را مورد بررسی وتحلیل قرار خواهیم داد:

جدول 1-فعالیت و ضرورت انواع عملکردهای فضاهای عمومی در سکونتگاههای روستایی

کاظم تقی نژاد(کارشناس مسئول امور زیربنایی، اشتغال و سرمایه گذاری استانداری گلستان)

انتهاي پيام/