به گزارش گلستان ما به نقل از قابوس نامه ، مسیر اینگونه نقالی آوازی را که بیشتر به “قوالی” تعبیر می شود چه در موسیقی و چه در روایات مربوط به پیش از اسلام می توان دنبال کرد.

همین “قوالی” چون به قرن های اولیه ی اسلامی رسید شاید به دلیل محدود شدن و حتی گاه ممنوع شدن موسیقی، همراهی ساز را از دست داد و از آن تنها نقل واقعه باقی ماند؛ پس واقعه خوانان برای جبران این کمبود به جهت دیگری روی کردند که آن تقویت واقعه خوانی با تکیه بر بازیگری بود.

بدین ترتیب نقالی دوره ی اسلامی نخستین تحول را برای حفظ و ادامه ی خود طی کرد.

نقالی؛ نقل یک قصه یا واقعه، به شعر یا به نثر، با حرکات و حالات مناسب در برابر جمع. تکیه آن بیشتر بر احساسات تماشاگران است تا منطق ایشان.

منظور از نقالی سرگرم کردن و برانگیختن هیجان ها و عواطف شنوندگان و بینندگان است. سپس به دلیل محدودیت و یا حتی ممنوعیت موسیقی همراهی ساز را از دست داد.

شیعه و جنبش های آزادی خواهانه: مناقبیان یا مناقب خوانان

در اهل سنت: فضایل خوانان یا فضایلی

منابع از نقالی

از عبید زاکانی (هشتمین قرن هجری) که در آن از قصه گویان هم نام می برد.

عصار (هشتم هجری): شاعر داستان مهر و مشتری از روی روایات قصه گویان و نقالان.

حافظ: به قصه گویی در شب و خفتن پای افسانه اشاره کرده است.

شاردن: از میدان تبریز و نمایش ها در آنجا سخن گفته است.

عهد شاه عباس: شاهنامه خوانی (عبدالرزاق قزوینی )

انواع نقالی های رسمی مذهبی        

حمله خوانی: نقل قسمت هایی یا وقایع مختلفی از کتاب حمله حیدری تصنیف میرزا محمد رفیع باذل. موضوع آن زندگی پیامبر (ص)و حضرت علی (ع)و جنگ های ایشان بود تا ضربت خوردن و پایان زندگی ایشان.

روضه خوانی: شکلی دیگر از نقالی مذهبی. شاید دنباله مناقب خوانی باشد. در ده روز اول محرم نقش معتبرتری می یابد. معمولا روضه خوانان را به واعظین (که کارشان ارشاد مردم است) و ذاکرین (که کارشان بیان وقایع و حوادث مذهبی و ذکر مصیبت بوده است) تقسیم می کنند.

پرده داری: یا شمایل گردانی از جنبه نمایشی دارای حالت داستانی تر و سرگرم کننده و عامیانه تری نسبت به روضه خوانی است. این نقل مذهبی همراه با تصاویر یکی از نمایشی ترین شکل های نقالی است و شاید پیش از تعزیه بتوان آن را قرار داد.

صورت خوانی: رشته ای از پرده داری است که امروزه چندان شناخته شده نیست.

سخنوری: یک نوع مبارزه و مناظره ای که شکل تحول یافته مقابله های مناقب خوانان و فضایل خوانان بود. بنا بر سنت گویند که دو برادر به نام های خلیل و جلیل پایه سخنوری را در عهد صفویه نهادند.

قصه خوانی و نقالی در:

 (کردستان و…) گورانی بژها

(آزبایجان،طالش…)عاشیق ها

(خراسان) عاشق چی ها

خنیاگران حرفه ای: کوراوغلی، اصلی و کرم، عاشق غریب.

(از کتاب نمایش در ایران) بهرام بیضایی؛ انتشارات مطالعات زنان

تنظیم و تهیه:حمیدرضا میرزایی زاده نویسنده وعضو انجمن دوستداران کتاب مهر گنبد کاووس

انتهای پیام/