به گزارش گلستان ما-داود خاندوزی؛ یک روز گرم و آفتابی در دل تابستان رفتن به سواحل زیبای خزر و خلیج گرگان و کلبه‌های شناور می‌توانید یک روز رویایی و فراموش نشدنی را برای هر خانواده ایرانی بسازد، شاید هم عکسی از سواحل زیبای خلیج گرگان که به عروس خزر مشهور است در گوشی و قاب خاطرات هر یک از ما وجود دارد، خاطراتی که شاید در کمتر از دو سال و نیم آینده دیگر قابل تکرار نیست!

پسروی آب دریای خزر و آب رفتن خلیج گرگان امروز مسأله‌ای است که تقریباً تمام ایران با آن آشنا هستند، مسافران و گردشگرانی که از گلستان عبور کردند یا از رسانه‌ها و یا از اهالی بومی علت قهر آب دریا از نوار ساحلی خزر را جویان شدند و می‌دانند که عدم لایروبی کانال‌ها باعث شده که هزاران پرنده براثر بیماریی تحت عنوان « بوتولیسم » هر ساله تلف شوند و این مسأله دل بسیاری از دوستداران محیط زیست را به درد آورده است.

کوچک شدن سفره ساحل نشینان از خشکی خلیج گرگان

 معیشت ساحل‌نشینان نیز از این خشکی به خطر انداخته و بسیاری از مردم این پهنه آبی را با معضل بیکاری روبه‌رو کرده است به طوری که در سال‌های گذشته برخی از پروانه‌های بهره‌برداری از دریا و ساحل لغو شد.

خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر به شمار می‌رود و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگ‌ترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا بستگی دارد ولی با این وجود این خلیج سال‌هاست که گرفتار چالش‌هایی از جمله کمبود آب برای تجدید حیات آبزیان، شکار بی‌رویه، لایروبی نکردن کانال‌های آبرسان، افزایش تعداد آب بندان و مزارع پرورش ماهی در بالا دست شده است.

همه  این عوامل بر بحرانی شدن شرایط منطقه افزوده ولی با این وجود در حالی که سال‌ها تلاش شد احیای خلیج گرگان به مرحله عملیاتی برسد، در این برهه زمانی صدای مخالفت‌هایی شنیده می‌شود که بسیاری از این مخالفت‌ها شاید ریشه علمی و کارشناسی نداشته باشد.

بعد از گذشت حدود دو سال از پیگیری‌های مداوم برای به نتیجه رساندن اقدام عملی برای نجات خلیج گرگان و پس از کش‌وقوس‌های فراوان، طرح احیای خلیج گرگان و تالاب میانکاله در ستاد ملی هماهنگی مدیریت تالاب‌های کشور به تصویب رسید و مبلغ ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل منابع سازمان بنادر، محیط زیست، جهاد کشاورزی و وزارت نیرو طی ۵ سال برای نجات خلیج گرگان در نظر گرفته شد.

در دولت سیزدهم و در سفر آیت الله رئیسی به گلستان موضوع خلیج گرگان و لایروبی کانال‌های آن مورد تأکید قرار گرفت ولی دست‌هایی در تلاش هستند که این دستور رئیس جمهور اجرایی نشود و علت آن نگرانی این افراد از نتیجه بخش نبودن لایروبی عنوان می‌شود.

۱.۷ متر از عمق خلیج گرگان کاهش یافته است

حمید علیزاده لاهیجانی، معاون پژوهش و فناوری مرکز پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی در این باره می‌گوید: خلیج گرگان با سه موضوع گریبان است، کاهش تراز آب ۱.۷ متری در دو دهه اخیر، فعالیت انسانی در حوزه آبریز و همچنین تغییر اقلیم که معمولاً با افزایش دما و تغییر در رژیم بارش خود را نشان می‌دهد و این مسأله باعث کاهش کیفیت و تراز آب خلیج گرگان شده و در جلسات مختلف برای حل این مسائل دنبال راه حل هستند.

معاون پژوهش و فناوری مرکز پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی  ادامه داد: در ستاد ملی سه گروه پروژه با اولویت یک تا سه تعریف شده که در مجموعه ۲۴ همت را تشکیل می‌دهد که یک مورد آن را پژوهشگاه به نمایندگی استان گلستان انجام داده است.

علیزاده ابراز داشت: مجموعه این پروژه‌ها اگر با هم انجام شود برای نجات خلیج گرگان اثربخش خواهد بود و به کیفیت آب خلیج منتج می‌شود، بانک اطلاعات تشکیل شده و مجموعه از داده‌های هواشناسی و محیطی دریایی و خلیج گرگان و رسوب بستر و موج و جریان در منطقه شمالی میانکاله جمع‌آوری شده است.

وی به مسائلی که در خلیج گرگان اشاره کرد و گفت: تراز آب می‌تواند موقتی باشد که براثر جزرو مد تا حد ۱۲ سانتی‌متر تخمین زده می‌شود و تغییر فصل زمستان و تابستان و امواج شبیه سونامی در منطقه میانی خزر می‌تواند تا دو متر عمق خزر را برای دو ساعت کم کند ولی آن چیزی که از همه چیز مهمتر است تراز آب خزر براساس بیلان آب است.

این مقام مسئول تأکید کرد: مصرف آب در حوزه آبی نیز به تراز خلیج گرگان بستگی دارد و تعداد سد‌ها باعث کاهش میزان مصرف ۴۳ میلیارد متر مکعب کل ورودی آب بدون برگشت به خزر شده است.

علیزاده بیان کرد: لایروبی بر میزان عمق آب تأثیرگذار نیست و تنها به کیفیت آب منتج می‌شود و سطح آب بستگی به تراز آب دریای خزر دارد.

وی می‌گوید: اگر چنانچه ارتباط آب خلیج با دریای خزر قطع شود و اقدامی برای احیاء خلیج صورت نگیرد این خلیج در ظرفت مدت ۲. ۵ سال آینده خشک خواهد شد.

باتلاقی از لجناز رو فاضلاب در صورت خشک شدن خلیج باقی می‌ماند

رضا رهنما، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در این باره می‌گوید: اگر بازدید میدانی از خلیج گرگان داشته باشید می‌بینید که یک سری از گیاهان دریایی در کانال‌های ارتباطی این خلیج با خزر مانع تبادل آب می‌شوند و سرعت آب را کاهش داده و این مسأله باعث رسوب‌گیری خلیج گرگان شده است.

رهنما بیان کرد: کانال چاپقلی حداکثر عمقش نیم متر است و علف‌ها وقتی زیاد می‌شوند ارتباط آب از  بین ‌می‌روند و کم کم خلیج  به سمت باتلاقی شدن پیش می‌رود.

وی افزود: خشک شدن خلیج گرگان در حالی است که در همین منطقه جغرافیایی اهالی منطقه به وسعت یک هکتار دریاچه مصنوعی درست کردند که هم تراز خلیج گرگان است ولی تبادل آب در آن به خوبی صورت می‌گیرد و لذا  باید لایروبی صورت بگیرد  تا این علف‌های دریایی را در آن منطقه برداریم.

این مقام مسئول بابیان اینکه در صورت خشک شدن خلیج گرگان هرگز پوشش آنجا جنگل و درخت نمی‌شود، افزود: این منطقه  تبدیل به باتلاقی از آب شور و فاضلاب خواهد شد.

رهنما بابیان اینکه لایروبی به تراز آب تأثیری ندارد و کیفیت آب را بهتر می‌کند، متذکر شد: مطالعات برای لایروبی خلیج گرگان انجام شده و با این وضعیت اگر لایروبی اتفاق نیفتد  زیستگاهی برای حیات وحش باقی نخواهد ماند.

گفتنی است، خلیج گرگان با وسعت حدود ۴۰۰ کیلومترمربع در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است، این خلیج با حداکثر عمق سه متر، خلیجی کم‌عمق محسوب می‌شود و تراز آب آن وابسته به دریای خزر است.

 در سال‌های اخیر با کاهش سطح تراز آب دریای خزر، روند خشک شدن خلیج گرگان نیز آغاز شد و بر اساس آخرین بررسی صورت گرفته، حدود ۲۷ درصد از خلیج گرگان نسبت به زمان پرآبی آن خشک شده است.

خلیج گرگان بزرگترین خلیج دریای خزر است که بر اثر پیشروی و گسترش شرقی رشته ساحلی شبه جزیره میانکاله در جنوب شرقی دریای خزر تشکیل شده است.

انتهای پیام/