به گزارش گلستان ما به نقل از فارس،  چهار نسل تعزیه‎خوانی و تعزیه‎گردانی ماحصل عشق و دلدادگی خانواده‎‎ای به حسین (ع) است، شاید روزی که «عباسعلی مرادی» پرچم تعزیه را بر افراشت و پدر تعزیه کاشمر نام گرفت تصور نمی‎کرد که فرزندش «احمد مرادی» جای در پای او بگذارد و پدر تعزیه گلستان شود و امروز نسل‎های بعد از او پرچم‎دار و تداعی‎بخش عینی و ذهنی نهضت عاشورا باشند و یکی از نوادگانش کوچکترین شمر ایران نام بگیرد!

 شمر بودن در عصری که همه حسین( ع) را می‎شناسند کار سختی است حتی اگر در تعزیه باشد، شاید به همین دلیل است که خیلی از شمرهای تعزیه با اجرای نقش شمر تنشان به لرزه می‎افتد و احساساتی می‎شوند و گریه می‎کنند با وجود اینکه می‎دانند این تنها یک نقش و صحنه کوچکی از آلام و دردهای واقعه کربلا است.

برای آنکه به بصیرت حسینی دست پیدا کرد قطعاً باید شمرشناس بود، معنی شمر را افرادی که در تعزیه نقش شمر بازی می‎کنند بیشتر می‎توانند درک کنند چرا که جرعه‎ای از حقیقت کربلا و نهضت حسینی نصیبشان شده است.

امروز به سراغ نوجوانی رفتیم که کوچک‎ترین شمر ایران شناخته شده است و از خانواده‎ای تعزیه‎گردان است که چهار نسل شمرخوان تعزیه هستند؛ نوجوانی که هنر تعزیه در خونش است و از پدران خود به یادگار برده است، اجداد پدری و مادری، پدر و امروز خود مهدی شمرخوان تعزیه هستند.

 گرچه شمرخوان تعزیه است اما ذوب در فرهنگ عاشوراست و دلداده حسین (ع) است و مرامش حسینی است، او در میانه میدان در لباس شمر برای حسین (ع) می‎گرید و در مقابل مصیبت‎های اهل بیتش از خود بی‎خود می‎شود.

کوچکترین شمر ایران می‎خواهد با زبان هنر چشمه جوشان معرفت عاشورا را در بستر افکار پیروان حسین (ع) جاری کنند، او در این مسیر تنها نیست و همراه با مادر و پدر خود که تعزیه‎خوانی و تعزیه‎گردانی می‎کنند، توانست نگاه‎های زیادی را به خود جلب کند.

 به سراغ این پدر و پسر هنرمند و دلداده حسینی رفتیم، در ادامه گفتگوی جذاب خبرگزاری فارس با این دو تعزیه‎خوان گلستانی را از نظر می‎گذرانید؛

فارس: ابتدا خودتان را معرفی کنید؟

پدر مهدی: زین‎العابدین خلیل‎آبادی متولد شهر دارالمؤمنین گرگان هستم، از سن هشت سالگی در شهر گرگان در کنار عمو و استاد عزیزم مرحوم احمد مرادی به تعزیه‎خوانی پرداختم و تاکنون در این بخش مشغول کار هستم و با کسب تجربه‎های فراوان تعزیه‎گردانی می‎کنم.

مهدی: مهدی خلیل‎آبادی هستم، 13 سال سن دارم و دانش‎آموز کلاس هفتم هستم، افتخار می‎کنم که کوچکترین شمرخوان کشور هستم.

فارس: آقای خلیل‎آبادی! گفتید عمو یا همان پدرخانم شما پدر تعزیه استان گلستان بود در مورد فعالیت مرحوم مرادی کمی بیشتر توضیح دهید.

پدر مهدی: مرحوم احمد مرادی که پدر تعزیه استان گلستان بود به احمد شمر معروف بود و علاوه‎بر تعزیه‎گردانی و تعزیه‎خوانی، نسخه‎نویسی 27 تعزیه را انجام داد.

وی از سال 1340 و قبل از انقلاب اسلامی از استان خراسان به گلستان مهاجرت کرد و پس از حضور در گلستان فعالیت هنری خود را در شهر گرگان و در زمینه تعزیه آغاز کرد، در دوران دفاع مقدس نیز در خرمشهر، دوکوهه، هویزه، آبادان و اهواز با گروه تعزیه «نینوا» برای رزمندگان جنگ تحمیلی تعزیه اجرا می‎کرد.

آن مرحوم در سال‎های اخیر در محلات مختلف اعم از میدان عباسعلی، پاسرو، دربنو و ... گرگان در ایام محرم تعزیه‎خوانی می‎کرد و در سال 1383 آخرین تعزیه خود را در چهارراه میدان و امامزاده عبدالله (ع) گرگان اجرا کردند.

مرحوم مرادی 10 روز مانده به فوت خود در محله مطهری نقش شمر را نشسته اجرا کرده و در همان تعزیه در حالی که با تن بیمار تعزیه را اجرا می‎کرد به مردم گفت دیگر عمری از او باقی نمانده است که همینطور هم شد و آن روز آخرین تعزیه او بود.

مرحوم مرادی در 27 محرم سال 1383 دارفانی را وداع گفت، بعد از فوت احمد مرادی، داماد این خانواده شدم و خداوند به ما پسری عنایت کرد که در همان سن کودکی متوجه شدیم فرزندم علاقه فراوانی به تعزیه‎خوانی دارد و به این ترتیب راه مرحوم مرادی به واسطه نوه دختری ایشان ادامه پیدا کرده است.

آقا مهدی از سن چهار سالگی گرایش زیادی به تعزیه‎خوانی داشت و وقتی او را به مراسم تعزیه می‎بردیم بیشتر به سمت مخالف‎خوان‎ها می‎رفت و شمشیر و سپر و کلاخود آنها را برمی‎داشت.

در سال 1390 که به دلیل تغییر شغلی از تهران به مشهد نقل مکان کردیم آقا مهدی دوران مهد را سپری می‎کرد که در آن زمان بدون آنکه ما مطلع باشیم به همراه هم‎کلاسی‎های خود تعزیه مختصری را اجرا می‎کند و در سال 1391 در سن هفت سالگی و مقطع اول ابتدای تعزیه کامل حضرت علی‎اکبر(ع) را اجرا کرد که بخشی از آن به زبان عربی بود.

در حال حاضر که آقا مهدی 13 سال دارد به مدت پنج سال است که شمرخوان است و از دو سال گذشته به‎عنوان کوچک‎ترین شمرخوان کشور انتخاب و معرفی شده است.

فارس: از اولین تجربه تعزیه‎تان برایمان بگویید؟

پدر مهدی: اولین تعزیه‎ای که بازی کردم هشت سال سن داشتم و سال 1367 و در لشکر 30 گرگان اجرا شد.

مهدی: اولین بار که تعزیه اجرا کردم سن خیلی کمی داشتم و در مشهد اجرا کردم، وقتی کوچک‎تر بودم سی‎دی‎های تعزیه را تهیه می‎کردم و به خانه می‎آوردم یک چفیه و شال سفید داشتم که به کمرم می‎بستم یک شمشیر هم داشتم و با آن تعزیه اجرا می‎کردم و می‎گفتم من شمر هستم.

*کاش شمر نبودم!

فارس: آقا مهدی! چه شد که نقش شمر را برای تعزیه انتخاب کردید؟

مهدی: پدربزرگم شمرخوان بود، وقتی وارد تعزیه شدم، می‎خواستم موافق‎خوان شوم اما صدایم به موافق‎خوان‎ها شباهت نداشت.

فارس: هیچ وقت آرزو کردی که کاش صدایت طوری بود که می‎توانستی موافق‎خوان باشی و نقش شمر تعزیه را اجرا نکنی؟

مهدی: بله همیشه آرزویم این است که یک بار شهادت‎خوانی را در تعزیه اجرا کنم.

فارس: کدام قسمت تعزیه جانسوزتر و تأثیرگذارتر است؟

پدر مهدی:  (در حالی که بغض گلویش را گرفته) در تعزیه حضرت ابوالفضل این مهم را بیشتر حس کردم، وقتی حضرت ابوالفضل (ع) می‎خواهد از امام حسین (ع) اذن میدان بگیرد امام حسین (ع) به ایشان می‎فرمایند که نمی‎گذارم به میدان جنگ بروید و حضرت ابوالفضل (ع) رو به سمت نجف و مضجع امیرالمومنین ( ع) از امام حسین (ع) به پدرش شکایت می‎کند و می‎فرماید «سیدالشهداء نخواست من شهید راهش شوم و حتماً من مانند جعفر، عابس و غلام ترک نیستم»، تمام تعزیه‎خوان‎ها در آن قسمتی که حضرت عباس (ع)، امام حسین (ع) را به حضرت زهرا (س) قسم می‎دهد منقلب می‎شوند.

مهدی: تعزیه دوطفلان حضرت زینب (س) خیلی برایم جانسوز و دردناک است.

*اگر کربلا بودم دوست داشتم حبیب‌بن‌مظاهر باشم

فارس: آقا مهدی! فرض کن در واقعه کربلا حضور داشتید اگر زمان به عقب برگردد و در کربلا حضور یابید دوست دارید جای کدام شخصیت قرار می‎گرفتید؟

مهدی: حبیب‎بن مظاهر، یکی از یاران امام حسین (ع) از بهترین شخصیت‎های من است (اشک از چشمانش سرازیر می‎شود) او شخصی بود که امام حسین (ع) برایش دعوتنامه فرستاد اما وی سر باز زد و گفت من مال و اموال دارم، همسرش به او گفت به دیدار حسین (ع) برو، وقتی رفت با خوشحالی برگشت و به همسرش گفت به جنگ می‎روم قبل از آن تو را طلاق می‎دهم تا پس از مرگم مشکلی برایت پیش نیاید.

* آمریکا، اسرائیل، داعش و همه کسانی که مقابل اسلام ایستادند شمر امروز ما هستند

فارس: نقش شمر را بازی می‎کنید و جوان‎ترین شمرخوان کشور هستید، به نظرت شمرهای امروز زمان ما چه کسانی هستند؟

مهدی: آمریکا و همدستانش، اسرائیل، داعش و همه کسانی که مقابل اسلام ایستادند شمر امروز ما هستند.

فارس: آقامهدی! در دوران امام حسین (ع) خیلی‎ها صحنه را خالی کردند به نظرت وظیفه ما در قبال امام زمان(عج) ما چیست؟

مهدی: در دوران دفاع مقدس شهدای زیادی را تقدیم انقلاب کردیم، همیشه به خودم می‎گویم اگر روزی در کشورمان جنگ شود و پدر و مادرم هم اجازه ندهند لباس نبرد به تن می کنم و به میدان جنگ خواهم رفت.

فارس: در مدرسه هم‎کلاسی‎ها و دوستانت چه واکنشی دارند؟

مهدی: در مدرسه همه مرا به اسم شمر می‎شناسند، بعضی از دوستانم می‎گویند که آنها را در تعزیه راه بدهم و برخی هم می‎گویند چرا امام حسین (ع) را به شهادت رسانده‎ای؛ من به همکلاسی‎ها و دوستانم توضیح می‎دهم که این نقش، واقعی نیست و تعزیه است و صدایم هم به موافق‎خوان‎ها نمی‎خورد.

فارس: به عنوان یک نوجوان فکر می‎کنی حسینی بودن چه ویژگی‎هایی دارد؟

مهدی: فردی که دوستدار امام حسین (ع) است باید راه و روش خود را به آن حضرت نزدیک کند، نماز را به موقع و در اول وقت اقامه کند، همیشه دستگیر ضعفا و محرومان باشد.

همیشه دعا می‎کنم بزرگ شوم و وضع مالی‎ام طوری باشد تا بتوانم به فقرا و محرومان کمک کنم.

*واکنش به حمله عجیب شمرخوان تعزیه به مردم

فارس: خاطره‎ای هم از تعزیه دارید؟

پدر مهدی: نمایش «یاس کبود یثرب» که اجرای توأمان نمایش و تعزیه بود را در قیام‎دشت تهران اجرا می‎کردم، در این نمایش نقش «مغیره» را برعهده داشتم و وقتی در جریان نمایش در کوچه بنی‎هاشم جلوی حضرت زهرا (س) و امام حسن (ع) را گرفتم یکی از تماشاگران منقلب شد و به طرفم آمد و مرا کتک زد ضربه‎اش هم سنگین بود.

این نمایش متعلق به شهرداری بود و نیروهای حراست شهرداری این فرد را با احترام از میدان تعزیه دور کردند اما بعد از تعزیه به طرفش رفتم او را در آغوش گرفتم و گریه کردم.

دوست دارم دوباره این جوان را ببینم، او با مشاهده تعزیه منقلب شد، من بازیگرم و نباید در مقابل این حرکت تماشاگران، واکنش منفی نشان دهم.

مهدی: یک بار در شهر قیام دشت تهران اجرا کردم، خانمی وارد مراسم تعزیه شد از همان ابتدا تا انتها گریه کرد یادم می‎آید من هم با گریه آن خانم اشک ریختم.

و یا یک بار دیگر در تهران در حال اجرای تعزیه بودم که پیرمردی از میانه جمعیت بلند شد و تا می‎توانست روی سرم پول ریخت بعد از تعزیه نیز ما را دعوت به شام کرد و می‎گفت آنقدر نقشت را خوب بازی کردید که از خود بی‎خود شدم.

فارس: چند وقت گذشته کلیپی در فضای مجازی منتشر شد که یکی از تعزیه‎خوان‎ها به تماشاگران حمله‎ور شد در این مورد چه نظری دارید؟

پدر مهدی: اخیراً فردی در تهران نقش شمر را بازیگر می‎کرد وقتی عده‎ای جوان منقلب می‎شوند و وی را کتک می‎زنند این بازگر نقش شمر نیز نمی‎تواند خود را کنترل کند و به آنها حمله‎ می کند، این اتفاق نتیجه فقدان تجربه است و چه خوب است که تعزیه‎خوان‎ها بدون استاد کاری انجام ندهند و وارد این حوزه‎ها نشوند.

فارس: آقا مهدی! سال تحصیلی جدید هم چند روز گذشته آغاز شده تعزیه‎خوانی چقدر وقتت را می‎گیرد؟

مهدی: وقت زیادی از من نمی‎گیرد چون حافظه خوبی دارم و در حفظ کردن دیالوگ‎های نمایش و تعزیه وقت زیادی صرف نمی‎کنم.

فارس: معدلت چند است؟

مهدی: تا الان همه نمراتم 20 بود.

فارس: پدرت گفت در حوزه بازیگری هم فعالیت دارید و در حال اخذ دیپلم بازیگری هستید، بازیگری را بیشتر می‎پسندید با تعزیه‎خوانی را؟ دوست داری در آینده چه کاره شوید؟

مهدی: هم به تعزیه‎خوانی و هم به بازیگری علاقه دارم و می‎خواهم در آینده بازیگر شوم.

فارس: فکر نمی‎کنید ورود به عرصه بازیگری تو را از تعزیه‎خوانی دور می‎کند؟

مهدی: نه فکر نمی‎کنم، وقتی امام حسین (ع) از کودکی دستم را گرفته و کمک کرده چرا باید از این مسیر دور شوم؟

فارس: تا به حال شده در حین اجرای تعزیه دلت سوخته باشد و دیگر نتوانی اجرا کنید؟

مهدی: بله، در تعزیه دوطفلان حضرت زینب(س).

 وقتی حضرت زینب (س) در حال مداحی بود مصیبت‎های کربلا و سختی‎هایی که حضرت زینب (س) در کربلا متحمل شدند به یادم آمد و گریه کردم.

فارس: آقای خلیل‎آبادی! شاید برای برخی والدین سؤال باشد که چرا به جای آنکه فرزندتان را به سمت علم‎آموزی سوق دهید و برای آینده‎اش برنامه‎ریزی کنید او را برای فعالیت در تعزیه‎خوانی تشویق و حمایت می‎کنید.

پدر مهدی: اگر مدیران و معلمان مدارس پی ببرند که درس شاگرد آنها ضعیف است اجازه کار فرهنگی را به خانواده آن دانش‎آموز نمی‎دهند آقا مهدی هم از همان اول متوجه شد که باید در کنار کار فرهنگی به علم و دانش بپردازد چراکه علم باید کنار تجربه باشد.

به لطف خداوند و امام حسین (ع) با وجود آنکه پسرم برای اجرای تعزیه به شهرها و استان‎های مختلف می‎رود اما هیچ لطمه‎ای به تحصیل او وارد نشده و به طور قطع این از کرامات اهل بیت (ع) است.

فارس: گفتید پدرخانم شما پدر تعزیه استان گلستان بود شما هم از دوران کودکی تاکنون در تعزیه فعالیت دارید، چه چیزی در تعزیه دیدید که امروز فرزندتان را هم به این عرصه آوردید؟

پدر مهدی: بهتر است سؤالتان را با این بیت شعر پاسخ بدهم که «من غم و عشق حسین با شیر از مادر گرفتم، روز اول آمدم دستور تا آخر گرفتم.»

وقتی هشت سال سن داشتم در کنار عموی بزرگوارم پرورش یافتم از همان ابتدا کرامات و محبت اهل بیت (ع) را به عینه دیدم و در تمام این 14 سالی که وارد زندگی مشترک شدم من و همسرم دو ماه محرم و صفر را تنها با عزاداری و عشق به اهل بیت (ع) گذراندیم و اصلاً ازدواج خودم را لطف اهل بیت (ع) می‎دانم.

من با کسی ازدواج کردم که عاشق تعزیه است و همسرم آماده‎سازی برنامه‎های تعزیه را برعهده دارد در کنار همسرم، خواهرم دوخت تمامی لباس‎های تعزیه را انجام می‎دهد، عشق به حسین (ع) و تعزیه در قلب تک‎تک اعضای خانواده‎ام موج می‎زند، مرحوم پدرم تعزیه گردان شهر سبزه‎وار بود و تمامی برادرانم تعزیه‎خوان هستند یکی از برادرانم که خود نظامی است و از سرداران است در روز عاشورا به میدان تعزیه می‎آید.

*تعزیه اثرگذارتر از هنرهای نمایشی
فارس: در حال حاضر وضعیت تعزیه را چگونه ارزیابی می‎کنید به نظر شما اثرگذاری لازم را در جامعه دارد؟

پدر مهدی: تعزیه‎خوانی و یا شبیه‎خوانی مادر هنرهای نمایشی است و قبل از آنکه سینما و تلویزیون به وجود بیاید تعزیه وجود داشت.

تعزیه کار سختی است زیرا مستمع آن منتظر است که منقلب شود.

به اعتقاد بنده تأثیرگذاری تعزیه بسیار زیاد بوده و بسیار بیشتر از هنرهای نمایشی است، با اجرای تعزیه در تمامی روستاها و شهرها، مستمع با قلب و جان می‎آید و بسیاری از مردم علاقه‎مند هستند علاوه‎بر تماشای تعزیه، در بخش اجرایی و یا حتی مالی کمک کنند.

فارس: آیا تاکنون کسی به شما مراجعه کرده که پس از تماشای تعزیه منقلب و متحول شده باشد؟

پدر مهدی: در سال 1380 در اجرای تعزیه مرحوم استاد احمد مرادی سه زن و مرد را دیدم که بعد از اجرای تعزیه نزد مرحوم مرادی که شمرخوان بود، آمدند و می‎گفتند ما بعد از اجرای تعزیه شما دگرگون شدیم که مرحوم مرادی خطاب به آن چند نفر گفت ما قطره‎ای از دریا را برایتان اجرا کردیم و این تعزیه تنها ذره‎ای از مصیبت اهل بیت (ع) بود.

فارس: تاکنون به این فکر افتادید که در خارج از کشور هم تعزیه اجرا کنید؟

پدر مهدی: ما نخستین نفر در کشور هستیم که گروه تعزیه را از هفت‎سالگی اجرا می‎کنیم یعنی تعزیه‎ دو ساعته را کودکان هفت تا 12 سال اجرا می‎کنند، پیگیری‎هایی از روسیه صورت گرفت تا ما برای ایرانیان مقیم این کشور تعزیه اجرا کنیم.

اگر در داخل کشور و یا خارج از کشور درخواستی از ما برای اجرای تعزیه داشته باشد با افتخار می‎پذیریم.

فارس: افرادی که به عنوان تعزیه‎خوان انتخاب می‎شوند چه شاخصه و ویژگی‎هایی دارند؟

پدر مهدی: به اعتقاد من اکثر تعزیه‎خوان‎ها از خانواده مذهبی و عاشق اهل بیت (ع) ساخته می‎شوند اما در تعزیه، موافق‎خوان‎ها باید ویژگی‎هایی مانند صوت مناسب داشته باشند و آموزش‎هایی را طی کنند.

فارس: این همه سال تعزیه‎خوانی و تعزیه‎گردانی و فعالیت برای امام حسین (ع) برکاتی هم برایتان داشت؟

پدر مهدی: از بدو ورودم به تعزیه‎خوانی برکات تعزیه‎خوانی را دیدم.

شاید باورتان نشود گاهی اوقات 72 ساعت مستمر مشغول کار هستیم اما دچار ضعف جسمی و یا سردرد نمی‎شویم، فرزندم مهدی چند روز گذشته در تعزیه بدون تمرین 20 دقیقه زره‎پوشی خواند و این نشانه محبت اهل بیت ( ع) است.

همیشه به فرزندم گفتم اصلاً ترس نداشته باشد، به او تأکید کردم کافی است لبخندی به اهل بیت (ع) بزند و نشان بدهد که می‎خواهد سرباز اهل بیت (ع) شود.

فارس: چه توصیه‎ای به تعزیه‎گردان‎ها دارید؟

پدر مهدی: تعزیه‎گردان باید فنون تعزیه را بدانند و خود مخالف‎خوان و موافق‎خوان باشد.

از آنجایی که بنده در موافق‎خوانی و مخالف‎خوانی تجاربی داشتم به این مسأله پی بردم که می‎توانم تعزیه‎گردانی کنم.

*مسؤولان تعزیه را بالای سرشان بگذارند

فارس: حمایت مسؤولان از تعزیه رضایتخبش است؟

پدر مهدی: تعزیه خرج زیادی دارد و با تئاتر قابل مقایسه نیست، تئاتر نه تنها خرج زیادی ندارد بلکه منافع مادی بیشتری هم نسبت به تعزیه دارد اما لباس‎های تعزیه خیلی گران هستند و تهیه آن هزینه زیادی دارد ولی از آنجایی که تعزیه راه امام حسین (ع) است مسائل مادی در آن نمی‎گنجد.

به نظرم مسؤولان باید کار ما را بالای سر خود بگذارند و فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان باید به ما توجه کند.

===================

گفت‎وگو از فاطمه رائیجی

==================

انتهای پیام/