عطیه حاج‌قاسمی در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی«گلستان ما» با اشاره به اعلامیه حقوق بشر اسلامی در سال ۱۹۹۰ میلادی گفت: این سند نشان می‌دهد که حقوق بشر می‌تواند فراتر از چارچوب‌های غربی تعریف شود و بر پیوند حقوق، مسئولیت‌ها و اخلاق تأکید دارد.

تحلیلگر مسائل سیاسی ادامه داد: در جهانی که ارزش‌های لیبرال و سکولار بر گفتمان غالب حقوق بشر سایه افکنده‌اند، صدای جوامعی که دیدگاهی متفاوت اما اصیل نسبت به شأن و کرامت انسان دارند، بیش از همیشه باید شنیده شود.

حاج‌قاسمی بیان کرد: یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها در این مسیر، تدوین همین اعلامیه حقوق بشر اسلامی در سال ۱۹۹۰ میلادی (۱۳۶۹ شمسی) در قاهره، توسط کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی بود. 

وی افزود: این اعلامیه که به‌منظور تبیین حقوق بشر از منظری مبتنی بر شریعت و ارزش‌های اسلامی نگاشته شد، نمایانگر تلاش جوامع اسلامی برای ارائه روایتی مستقل، هویت‌محور و معنویت‌گرا از کرامت انسان است.

تحلیلگر مسائل سیاسی ابراز داشت: در اعلامیه قاهره، انسان موجودی برخوردار از عقل، اراده، مسئولیت و دارای حقوق طبیعی و ذاتی معرفی شده است؛ با این تفاوت که مبنای حقوق او نه صرفاً میل و اراده فردی، بلکه اراده الهی و اصول شریعت است. برخلاف نظام‌های لیبرال غربی که فرد را در مرکز مطلق حقوق قرار می‌دهند، نگاه اسلامی بر پیوند میان حقوق، مسئولیت و اخلاق تأکید دارد.

حاج‌قاسمی بیان کرد: از جمله مهم‌ترین اصول اعلامیه قاهره می‌توانیم حق حیات و امنیت جسمی و روانی انسان، که تنها در چارچوب ضوابط شرعی می‌توان آن را محدود کرد اشاره کرد.

وی بیان کرد: حق کرامت و برابری میان تمامی انسان‌ها، بدون تمایز نژادی، قومی یا ملی، البته با رعایت ارزش‌های دینی و اخلاقی از دیگر اصول اعلامیه قاهره است

تحلیلگر مسائل سیاسی ابراز داشت: نکته مهم این است که حق آزادی اندیشه، بیان و عقیده، مشروط به آن‌که با مبانی اسلامی و منافع جامعه اسلامی در تعارض نباشد.

وی بیان کرد: یکی از نقاط قوت اعلامیه حقوق بشر اسلامی، تأکید ویژه‌اش بر مفهوم کرامت انسانی است. این کرامت، موهبتی است الهی که به همه انسان‌ها اعطا شده و ارتباطی مستقیم با روح خداوند در انسان دارد:

حاج‌قاسمی ابراز داشت: در این چارچوب، انسان موجودی است آزاد، اما مسئول؛ برخوردار از حقوق، اما در برابر جامعه، خانواده و خداوند متعهد. از این منظر، حقوق بشر نه میدان گسترده‌ای برای خودمحوری، بلکه بستری برای تحقق عدالت، رشد اخلاقی و مسئولیت‌پذیری است.

وی افزود: با این‌همه، اعلامیه قاهره بی‌نقص نیست. برخی منتقدان، مبهم بودن برخی اصطلاحات، تکیه بیش از حد بر شریعت بدون تبیین دقیق برداشت‌های فقهی، یا سکوت آن در قبال حقوق زنان و اقلیت‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی یادآور شد: با این حال، نمی‌توان انکار کرد که این اعلامیه، تلاشی ارزشمند برای نشان دادن آن است که حقوق بشر می‌تواند در بسترهای فرهنگی و تمدنی گوناگون تفسیر و بازخوانی شود؛ به‌ویژه زمانی که این بازخوانی، بر پایه ایمان، معنویت، عدالت و انسان‌گرایی الهی استوار باشد.

وی یادآو شد: در روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، گرامی‌داشت این اعلامیه نه فقط نشانه‌ای از احترام به یک سند تاریخی، بلکه دعوتی است به گفت‌وگوی تمدن‌ها، به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی در حقوق بشر، و بازاندیشی در اینکه انسان، تنها در پرتو ارزش‌های اخلاقی، شایسته و محترم می‌ماند.

انتهای خبر/