به گزارش گلستان ما ؛ حسین پایین محلی فعال فرهنگی اجتماعی شهر جلین در مطلبی نوشته است : پیشتر در مقاله جستارهای فرهنگی جلین اشاره شد که مطالعات فرهنگی،مردم شناسی دربررسی محیط زندگی اجتماعی و زیستواره تاریخی مامیتواند در ایجاد پویش تاریخی وتحول اجتماعی مثمرثمرباشد.

لذا در نوشتارهایی چون اسطوره شناسی خروس،نشانه شناسی انار،کارکرد اجتماعی حمام وچیز شناسی مسجد به ذکربرخی موارد پرداخته شد . بیشک تامل در حوزه نامبرده نیازمند به کار گروهی با تاملات عمیق است وصبوری دوچندان میطلبد.

بررسی ساختارهای اجتماعی ونهادهای اجتماعی که در تاریخ فرهنگی ما اعم از شهرهاوروستاها در برهه های زمانی مختلف نقش افرینی میکردند وسرمایه اجتماعی راتقویت میکردند از توان یک فرد ودرمدت زمان اندک میسرنیست .

لذاعاجزانه پژوهشگران حوزه جامعه شناسی پویاو مردم شناسی رابه تحقیق در تاریخ فرهنگ خود دعوت میکنیم چراکه مدرنیته بسیاری ازساختارهارا هضم وحذف و بسیاری را ازجهت کارکردی وماهیتی تغییرداده ودچارکژکارکردی و ازخودبیگانه نموده است.ساختارهایی ونهادهای مهمی چون مسجد،بازار،حمام،قهوه خانه ها،قناتهاو...امروزه دیگر ان نقش تاریخی راندارند وبرعکس به تقویت فردگرایی منتج شدند.

چنانکه قبلاگاراژهاشلوغ ووسایل نقلیه در دهه چهل،پنجاه وحتی شصت باظهور وتولید گسترده ماشین خصوصی عرصه جمعی کم رنگ ونهایتا ارزشهای تاریخی واجتماعی به حوزه فردانیت تقلیل پیدا کردند.دراین نوشتار به ورزش کشتی به عنوان وجه اشتراک مردم وعامل وحدت تاریخی اجتماعی اشاره میشود.چنانکه قبل از دهه شصت که وسایل نقلیه کم بود اما مردم روستاهابه عشق مسابقات کشتی چند ده کیلومتر راازصبح زود طی میکردند تاظهر یابعدازظهر به روستای محل برگزاری مسابقه کشتی برسند وبعدازپایان مسابقه مجددا پیاده به روستای خود بازگردند.

چندسال پیش نگارنده به دلیل علاقه ای که به فرهنگ وتاریخ اسلامی ایرانی داشت سعی کرد در زمینه ورزش نیز نوعی نگاه تطبیقی داشته باشد که القضا به کتاب ورزش درشرق استاد سروستانی برخورد.جهان بینی متفاوت وبلکه متضاد غربیها باشرقیهاحتی در ورزش نیز مشهوداست.

انجاکه غربیها برای پرکردن وقت ولذت اعیان اشراف نبردهای گلادیاتورهاراترتیب میدادند ودر شرق سرزمین ایران ورزش زورخانه ای وکشتی وجود داشت.ماهیت ورزش درشرق بیشتربرای تهذیب نفس وخودسازی وبعدطبیعتاقوای جسمی و مبارزه بادشمنان بوده درحالیکه درتمدن غرب نه تنهاسلاخی حیوانات را تبدیل به بازی وورزش کردند-مسابقات گاو-بلکه انسانهاراهم به جان هم می انداختند.

باظهوراسلام وتاکیدبرورزشهایی چون اسب سواری وتیراندازی وشنا برخی از رسوم ایرانی رنگ وبوی دینی گرفت و به عنوان مثال از امام علی(ع)وبرخی بزرگان به عنوان پیر ومرشدو پهلوان و حقیقی والگوی اهل ورزش-بیشتر ورزش زورخانه ای وکشتی که بعد معنوی وانسان سازیش محوراست-یادمیکنند.

این الگوسازی باتوجه به مرام وسلوک بزرگان دینی درجنگها-مثل نبرد امام علی باعبدوود درجنگ احزاب یا باعمروعاص در جنگ صفین ویارفتار مالک اشتر باجوان بی ادب درخیابان-بوده است که درعرفان وادبیات عرفانی مانیز جلوه گری کرده است و امام علی  به عنوان انسان کامل وعارف حقیقی افق عارفان قلمدادشده است تاجاییکه مولانا چه درغزلیات وچه در مثنوی به کرات ازان یادکرده:ای علی که جمله عقل ودیده ای/شمه ای واگو ازانچه دیده ای!

درشجاعت شیرربانیستی/درمروت خودکه داند کیستی!

تعداداین ابیات وشرح برخی ازاین داستانهابه حدی است که جادارد کتاب یارساله ای درباب جایگاه امام علی(ع)درعرفان وادبیات عرفانی وآثارمولانانوشته شود وما تنهابه ذکر چندمورداکتفاکردیم تاازموضوع اصلی دور نشویم

بااین تفاسیر ورزش درایران بعدازاسلام علاوه بر وجه اسوره ای رنگ دینی یافت وشاهد نوعی امتزاج ویگانگی فرهنگی هستیم تاجاییکه مولوی این یگانگی رابه شعردراورده است:زین همرهان سست عناصردلم گرفت/شیرخداورستم دستانم ارزوست

ورزش زورخانه ای به گونه ای بود که هرکس میخواست پهلوان شود باید ازبزرگتریاپیری تبعیت کند ومراحلی بگذراندوعلاوه بر قدرت جسم ،تهذیب و شناخت نفس ومردم داری ودراصطلاح پهلوانی-نه الزاماقهرمانی-رادارامی بود.شاید فیلم قهرمانان نمیمیرند را برخی دیده باشند یا حکایت پوریای ولی و پهلوان معاصرمان شهید تختی راشنیده باشند.

ساختارتاریخی ایران همواره تیپها ونهادها وطیفهایی چون عیاران وداش مشتی ها تولید کرده که حاصل ان طیب رضایی ها وشاهرخ ضرغام هابوده.

 در ورزش زورخانه ای یا کشتی شاگرد چون سالک باید ازپیریااستاداجازه یارخصت بگیردو طی مرحله کند واین درتقابل کامل باورزش غربیهابود که دران قهرمانی وصرف قدرت جسمی معیاراست.

واخلاق تقریباهیچ جایگاهی ندارد.در شاهنامه فردوسی حتی درنبرد اسفندیارورستم ویا رستم و سهراب بررعایت اصول اخلاقی تاکید میشود.

ورزش زورخانه ای ازحیث مکانی به گونه ای بود که برای رفتن به زورخانه بایدبه سمت پایین میرفتی و در کوچک وپایین بودتاانسان خم شود و ورزشکاربی اذن مرشد به گود نمی رفت.امروزه ماهیت ورزش جنبه سرگرمی وتفنن ودر سطح متوسط قهرمانی ونهایتا بعد تجارتی یافته.یکی از ورزشهایی که در زورخانه انجام میشد و متناسب با تاریخ مناطق وجغرافیاوفرهنگ دارای تنوع بود ورزش کشتی بود

کشتی اگرچه در زورخانه ها به عنوان تمرین یا مسابقه دوستانه یا جمع اوری پول انجام میگرفت امایک ورزش مستقل هم محسوب میشد بااینحال کشتی گیران قدیم عمدتا درزورخانه با راه ورسم کشتی اشنامیشدند.

علاوه بر کشتی زورخانه ای و یا کشتی به اصطلاح ملی کشتی های محلی نیز در اقصانقاط ایران وجودداشته که با تفاوت هایی درجزییات  کشتی ایرانی محسوب میشده وبه کشتی ایرانی درجهان مرسوم بوده است.

یکی ازمناطقی که دران کشتی شالی یاکشتی باشال مرسوم بود وزبانزدخاص وعام بود کشتی شالی مازندران قدیم بود که شامل گلستان امروز هم میشد.

برای متولدین دهه نود،هشتاد وحتی هفتاد تقریباهیچ خاطره ای از کشتی درذهن ندارند چون ورود مدرنیته همه چیزرا تغییردادوبلعیدو سبک زندگی جدیدی رقم زد

امابرای مامتولدین دهه شصت هنوز عظمت واسطوره کشتی ناپدیدنشده بود اگرچه روبه زوال بود ومثل گذشته نبود

چراکه همانطورکه اشاره شد ازماهیت تاریخی خوددورشده بود.درقدیم بیشترکشتی ها درفصل زمستان که مردم فارغ ازکاربودندبرگزارمیشد.کشتی به صورت هفتگی یابه مناسبت ایام وبه یادیک پهلوان یا بزرگ یاشهید برگزارمیشد.درچنین مسابقه هایی عمدتاازده هاروستا کشتی گیران در وزن های مختلف شرکت میکردند ونهایتاگل ریزان هم میشد که بخشی ازپول جمع اوری شده به قهرمانان،بخشی جهت برگزاری مراسم ونهایتابخشی برای نیازمندان صرف میشد.

کشتی یک ورزش تاریخی با رنگ وبوی دینی بود که بعضاجنبه هویتی داشت.کشتی محلی درمنطقه ما ویاکلاکشتی قبل ازورودفوتبال محبوبترین ورزش ومسابقه بود که ریشه درفرهنگ ماداشت وهنوزهم با گذشت یک صده ازورودمدرنیته وغربگرایی وغربزدگی اولا کشتی درکنارفوتبال برای مردم ما جایگاه حیثیتی دارد ثانیا دربسیاری مناطق برگزارمیشودثالثا مازندران هنوز مهدکشتی است چنانکه جویبار باکشتی رابطه لاینفک داردو ازاین جهت کشتی ایرانی ثبت جهانی شده است.

درمنطقه مانیز کشتی جلین چنانکه مادیدیم وازبزرگانمان شنیدم چندین دهه حرف داشت ودربرهه های زمانی مختلف -انگونه که راقم این سطور شنیده وتحقیق کرده-باپدیده هایی اسطوره ای مواجه میشده که زبانزد خاص وعام درمنطقه بوده وازاین پدیده ها میتوان به عباس سلطان ابادی(وازخانواده ایشان حسن سلطان آبادی) و داوود تازیکی معروف به داوودجلینی (همینطورپدروبرادرایشان صفرتازیکی)نام برد که هریک نماینده نسلی بودند.

طرح همایش استانی همایش فرهیختگان

این کشتی گیران به واسطه تکنیک های خاص وسرعت ودقت وقدرت وحتی اناتومی -منظورفیزیولوژی اندامی-هم در ورزش کشتی سرامد شدندوهم نام جلین را برسرزبانهاانداختند وهم باعث شدند خیلی هابه این حوزه ورودپیداکنندوبه گردن ورزش سنتی حق دارند.

بیشک طرح همایش استانی همایش فرهیختگان وتشکیل کارگروه های تخصصی وتقدیرازچهره های ماندگار در زمینه های مختلف-کشاورزی,اشتغالزایی وکارافریتی،هنر،علمی،پزشکی،فرهنگی،ورزشی و...-من جمله ورزشی میتواند در ایجاد پیوست ورزشی وفرهنگی موثرباشد

به هرحال جلین رادرقدیم به واسطه دو چیز بسیارمی شناختندیکی انار-که درنوشتاری مستقل به ان اشاره شد-ودیگری کشتی که هردو نیازمند توجه ازحیث فرهنگی است تاهم احیاشوند وهم چنانکه تاکید شد درکنارپیوست فرهنگی پیوست ورزشی و...راشاهدباشیم.

اگرامروز جلین دراقتصادکشاورزی سهم قابل توجهی داردو درحوزه کارافرینی واشتغال واقتصاد تعاونی اعتبارامید-که بعدابه ارمان وفردوسی ونهایتاکاسپین تغییرنام داد-شکل گرفت باید به مولفه هایی که معرف جلین قدیم بودند پرداخت که همانطورکه عنوان شد انار وکشتی بود.

پیشتردراسطوره شناسی ونشانه شناسی اناروجیزه ای تقدیم شد اماازانجاکه فرهنگ حاکم بر جامعه ما شفاهی بوده منابع مکتوب وبعضامنابع میدانی-معمرها جهت مصاحبه-به دلیل اقدام دیرهنگام وفوت انها به سختی قابل رصد بوده امادرحوزه کشتی اسطوره پهلوان عباس سلطان آبادی و پهلوان داوودتازیکی-معروف به داوودجلینی-هنوز دراذهان هست ونسل جدید بایدازگذشته تاریخی خود وافتخارات ان بداندورسالت ماست که این نقاط عطف رادرفضای رسانه ای به اطلاع عموم برسانیم تادرراستای خودآگاهی تاریخی گام برداریم.

متاسفانه بعدازانقلاب برخی کوته فکران تنهابه دلیل چندتصادف جاده ای به فضاسازی کاذب برعلیه مردم انقلابی شهرجلین پرداختنددرحالیکه...

اگرچه جلین چنانکه همه میدانیم چه در جنبش پنج اذرباحضورکسانی چون مرحوم شیخ صادق ریاضی،چه انقلاب اسلامی، جلوگیری از تخریب وتصرف جنگلها توسط بسیج جلین،مبارزه باجریانات انحرافی در گرگان،حضورفعالانه دردفاع مقدس،بازسازی وفعالیتهای جهادی دهه هفتاد، کشاورزی، اقتصادوکارافرینی،پزشکی،فرهنگی،سیاست،وکلا تحولات معاصر وتوسعه منطقه نقش بی بدیلی داشته که درحوزه ورزش نیز کشتی یک حوزه ازاین حوزه ورزشی ومطالب نامبرده میباشد.

کشتی به عنوان یک سنت تاریخی قوی

جلین نیز کشتی به عنوان یک سنت تاریخی قوی بودونسل به نسل خانوادگی منتقل میشد.کسانی چون عباس سلطان ابادی،وبعداداوودجلینی وصفرتازیکی ازخانواده ومحیط اجتماعی این ارزش تاریخی رایادگرفته وازان حراست کردند.شاید فاصله زمانی دهه شصت بین سالهای74-63اوج این فعالیت هابود که نام جلین برزبانهاافتادو کشتی جلین درکشتی منطقه سربلندکردوبه هیجانات کشتی افزود.بیشک ورزش پهلوانی درمنطقه مرهون کشتی جلین واسطوره هایی چون عباس سلطان ابادی و داوودتازیکی است که بسیاری ازجوانان را از ده هاروستابرای تماشای مسابقه کشتی شان به مرکزبرگزاری مسابقه کشتی میکشاندندوارزش تاریخی رابه نسلهای بعدمنتقل میکردند.

البته کسان دیگرهم دروزنهای مختلف درجلین یادرشرق وغرب بودند که ذکریکایک انان دراین مقال مقدورنیست امابه اذعان همه وگواهی تاریخ عباس سلطان آبادی وداوودتازیکی نقشی بی بدیل درایجادعلاقه درمردم منطقه جهت حضوردرمسابقات کشتی،علاقه مندسازی جوانان به کشتی ویادگیری مهارتهای این ورزش پهلوانی وسنتی که ریشه درتاریخ پهلوانی قوم مادارد ونهایتا  شهرت جلین داشتند.بایددست این پیشکسوتان وپهلوانان رابوسیدوقدردان انهابودو انان را پاسداشت.

انتهای پیام /