به گزارش گلستان ما ؛ شما در اين ماه شريف[رمضان] به ضيافت حق تعالى دعوت شده‏ايد: "دعيتم فيه إلى ضيافة اللّه" خود را براى مهمانى باشكوه حضرت حق آماده سازيد. لا اقل به آداب صورى و ظاهرى روزه پايبند باشيد. (آداب حقيقى باب ديگرى است كه به زحمت و مراقبت نياز دارد.) معناى روزه فقط خوددارى و امساك از خوردن و آشاميدن نمى‏باشد؛ از معاصى هم بايد خوددارى كرد. اين از آداب اوليه روزه مى‏باشد كه براى مبتديهاست. (آداب روزه براى مردان الهى كه مى‏خواهند به معدن عظمت برسند غير از اين مى‏باشد.) شما اقلا به آداب اوليه روزه عمل نماييد؛ و همان طور كه‏ شكم را از خوردن و آشاميدن نگه مى‏داريد، چشم و گوش و زبان را هم از معاصى باز داريد.

از هم اكنون بنا بگذاريد كه زبان را از غيبت، تهمت، بدگويى و دروغ نگه داشته، كينه، حسد، و ديگر صفات زشت شيطانى را از دل بيرون كنيد. اگر توانستيد، انقطاع إلى اللّه حاصل نماييد؛ اعمال خود را خالص و بى‏ريا انجام دهيد؛ از شياطين انس و جن منقطع شويد؛ ليكن به حسب ظاهر از رسيدن و دست يافتن به چنين سعادت ارزنده‏اى مأيوس مى‏باشيم؛ اقلا سعى كنيد روزه شما مشفوع به محرمات نباشد.

در غير اين صورت اگر روزه شما صحيح شرعى باشد، مقبول الهى نبوده بالا نمى‏رود. بالا رفتن عمل و مقبوليت آن، با صحت شرعى خيلى تفاوت دارد. اگر با پايان يافتن ماه مبارك رمضان، در اعمال و كردار شما هيچ گونه تغييرى پديد نيامد و راه و روش شما با قبل از ماه صيام فرقى نكرد، معلوم مى‏شود روزه‏اى كه از شما خواسته‏اند محقق نشده است؛ آنچه انجام داده‏ايد روزه عامه حيوانى بوده است.

در اين ماه شريف، كه به مهمانسراى الهى دعوت شده‏ايد، اگر به حق تعالى معرفت پيدا نكرديد يا معرفت شما زيادتر نشد، بدانيد در ضيافة اللّه درست وارد نشديد و حق ضيافت را به جا نياورديد. نبايد فراموش كنيد كه در ماه مبارك، كه «شهر اللّه» مى‏باشد و درهاى رحمت الهى به روى بندگان باز است و شياطين و اَهريمنان- به حسب روايت-  در غُل و زنجير به سر مى‏برند، اگر شما نتوانيد خود را اصلاح و مهذب نماييد، نَفسِ اَماره را تحت مراقبت و كنترل خود درآوريد، هواهاى نفسانيه را زير پا گذاشته علاقه و ارتباط خويش را با دنيا و ماديت قطع كنيد، بعد از پايان يافتن شهر صيام مشكل است بتوانيد اين مسائل را به مرحله عمل درآوريد.

بنابراين، از فرصت استفاده كنيد و پيش از آنكه اين فيض عظمى سپرى گردد، در مقام اصلاح، تزكيه و تصفيه امور خود برآييد؛ خود را براى انجام وظايف ماه صيام آماده و مهيا سازيد. طورى نباشد كه پيش از فرارسيدن شهر رمضان همانند ساعت به دست شيطان كوك شده در اين يك ماه كه شياطين در زنجيرند شما به طور خودكار به معاصى و اعمال خلاف دستورات اسلام مشغول گرديد! گاهى انسان عاصى و گناهكار بر اثر دورى از حق و كثرت معصيت آنچنان در تاريكى و نادانى فرو مى‏رود كه ديگر نيازى به وسوسه شيطان ندارد، خود به رنگ شيطان در مى‏آيد.

(اخذ از کتاب جهاد اکبر حضرت امام خمینی"ره")

راه ثابت شدن اوّل ماه‏

- اول ماه به پنج چيز ثابت مى‏شود :

اول: آن كه خود انسان ماه را ببيند.

دوم: عده‏اى كه از گفته آنان يقين پيدا مى‏شود، بگويند ماه را ديده‏ايم و همچنين است هر چيزى كه به واسطه آن يقين پيدا شود.

سوم: دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‏ايم ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند، يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اين كه بگويند داخل‏ دايره ماه طرف افق بود، اوّلِ ماه ثابت نمى‏شود. اما اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آن كه يكى بگويد ماه بلند بود و ديگرى بگويد نبود، به گفته آنان اول ماه ثابت مى‏شود.

چهارم: سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت مى‏شود و سى روز از اول رمضان بگذرد كه به واسطه آن، اول ماه شوال ثابت مى‏شود.

پنجم: حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است.

- اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است، كسى هم كه تقليد او را نمى‏كند، بايد به حكم او عمل نمايد. ولى كسى كه مى‏داند حاكم شرع اشتباه كرده، نمى‏تواند به حكم او عمل نمايد.

- اول ماه با پيشگويى مُنجمين ثابت نمى‏شود. ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.

- بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمى‏شود كه شب پيش، شب اول ماه بوده است.

- اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل بگويند كه شب پيش ماه را ديده‏ايم، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.

- اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزديك باشند، يا انسان بداند كه افق آنها يكى است.

- اول ماه به تلگراف ثابت نمى‏شود مگر دو شهرى كه از يكى به ديگرى تلگراف كرده‏اند، نزديك يا هم افق باشند و انسان بداند تلگراف از روى حكم حاكم شرع يا شهادت دو مرد عادل بوده است.

- روزى را كه انسان نمى‏داند آخر رمضان است يا اول شوال، بايد روزه بگيرد. ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اول شوال است بايد افطار كند.

- اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد. و اگر آن هم ممكن نباشد، هر ماهى را كه روزه بگيرد صحيح است، و بنا بر احتياط واجب بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته، دوباره يك ماه روزه بگيرد ولى اگر بعد گمان پيدا كرد بايد به آن عمل نمايد.

نيّت‏

- لازم نيست انسان نيت روزه را از قلب خود بگذراند يا مثلًا بگويد فردا را روزه مى‏گيرم، بلكه همين قدر كه براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام ندهد كافى است، و براى آنكه يقين كند تمام اين مدت را روزه بوده، بايد مقدارى پيش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام كارى كه روزه را باطل مى‏كند خوددارى نمايد.

- انسان مى‏تواند در هر شب از ماه رمضان براى روزه فرداى آن نيت كند، و بهتر است كه شب اول ماه هم نيت روزه همه ماه را بنمايد.

- از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نيت روزه فردا بكند اشكال ندارد.

- وقت نيت روزه مستحبى از اول شب است تا موقعى كه به اندازه نيت كردن به مغرب وقت مانده باشد كه اگر تا اين وقت كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد و نيت روزه مستحبى كند روزه او صحيح است.

- كسى كه پيش از اذان صبح بدون نيت روزه خوابيده است، اگر پيش از ظهر بيدار شود و نيت كند، روزه او صحيح است چه روزه او واجب باشد چه‏ مستحب. و اگر بعد از ظهر بيدار شود، نمى‏تواند نيت روزه واجب نمايد.

- اگر بخواهد غير روزه رمضان روزه ديگرى بگيرد بايد آن را معين نمايد، مثلًا نيت كند كه روزه قضا يا روزه نذر مى‏گيرم. ولى در ماه رمضان لازم نيست نيت كند كه روزه ماه رمضان مى‏گيرم، بلكه اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش نمايد، و روزه ديگرى را نيت كند روزه ماه رمضان حساب مى‏شود.

- اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيت روزه غير رمضان كند، نه روزه رمضان حساب مى‏شود و نه روزه‏اى كه قصد كرده است.

- اگر مثلًا به نيت روز اول ماه روزه بگيرد، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده، روزه او صحيح است.

- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بيهوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنا بر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد و اگر تمام نكرد قضاى آن را به جا آورد.

- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و مست شود و در بين روز به هوش آيد احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را تمام كند و قضاى آن را هم به جا آورد.

- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود، روزه‏اش صحيح است.

- اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد، بايد نيت كند و روزه او صحيح است و اگر كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام داده باشد، يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است روزه او باطل مى‏باشد، ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نمايد.

- اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود بايد روزه بگيرد و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نيست.

- كسى كه براى به جا آوردن روزه ميتى اجير شده، اگر روزه مستحبى بگيرد اشكال ندارد. ولى كسى كه روزه قضا يا روزه واجب ديگرى دارد، نمى‏تواند روزه مستحبى بگيرد، و چنانچه فراموش كند و روزه مستحب بگيرد، در صورتى كه پيش از ظهر يادش بيايد، روزه مستحبى او بهم مى‏خورد و مى‏تواند نيت خود را به روزه واجب برگرداند، و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب يادش بيايد، روزه‏اش صحيح است گرچه بى‏اشكال نيست.

- اگر غير از روزه ماه رمضان روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد مثلًا نذر كرده باشد كه روز معينى را روزه بگيرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نيت نكند، روزه‏اش باطل است، و اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است يا فراموش كند و پيش از ظهر يادش بيايد چنانچه كارى كه روزه را باطل مى‏كند، انجام نداده باشد و نيت كند روزه او صحيح و گرنه باطل مى‏باشد.

- اگر براى روزه واجب غير معينى مثل روزه كفاره عمداً تا نزديك ظهر نيت نكند اشكال ندارد، بلكه اگر پيش از نيت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد، يا ترديد داشته باشد كه بگيرد يا نه، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد و پيش از ظهر نيت كند، روزه او صحيح است.

- اگر در ماه رمضان، پيش از ظهر كافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد نمى‏تواند روزه بگيرد و قضا هم ندارد.

- اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد، بايد نيت روزه كند، و آن روز را روزه بگيرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نيست.

- روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد، و اگر بخواهد روزه بگيرد نمى‏تواند نيت روزه رمضان كند ولى اگر نيت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مى‏شود.

- اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت روزه قضا يا روزه مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است، بايد نيت روزه رمضان كند.

- اگر در روزه واجب معينى مثل روزه رمضان از نيت روزه گرفتن‏ برگردد روزه‏اش باطل است، ولى چنانچه نيت كند كه چيزى را كه روزه را باطل مى‏كند به جا آورد در صورتى كه آن را انجام ندهد روزه‏اش باطل نمى‏شود.

- در روزه مستحب و روزه واجبى كه وقت آن معين نيست مثل روزه كفاره، اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد، يا مردّد شود كه به جا آورد يا نه، چنانچه به جا نياورد و پيش از ظهر دوباره نيت روزه كند، روزه او صحيح است.

تنظیم: غلامرضا خارکوهی

اخذ از رساله توضيح المسائل حضرت امام خمینی"ره"

انتهای پیام/