به گزارش گلستان ما به نقل از گل رامیان، یکی از مهمترین های روش های جابجایی قدرت سیاسی و جلوگیری از فساد سیاسی، انتخابات می باشد. به واقع انتخابات مقدمه جلوگیری از تمرکز قدرت سیاسی محسوب می شود.

نقش افرینی توده مردم در فرایند انتخابات به منزله شکل دادن به تصمیم سازی های جامعه محسوب می شود. از متن انتخابات دستورکارهای کلان کشور شکل می گیرد و جهت گیری ها و سیاستگزاری ها طراحی می شود.

در نظام های دموکراتیک و درمدل مردم سالاری دینی شاهد نقش آفرینی مردم در تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه هستیم و مردم بخشی از واقعیت جامعه به حساب می آید. مشارکت سیاسی مردم به مثابه حمایت از نظام سیاسی است، بنابراین افزایش مشارکت نشانه حمایت سیاسی است و میزان اعتماد به نظام سیاسی را مشخص می کند و این خود به منزله افزایش سرمایه اجتماعی است.

حال پرسشی که مطرح می شود این است که چه عواملی باعث افزایش کاندیداها در کشور در انتخابات پیش روی مجلس خبرگان و مجلس شوای اسلامی شده است.

برای پاسخ به این سوال باید از منظرهای ذیل به موضوع پرداخت:

1-عدم وجود نظام حزبی در کشور

در حوزه عمومی هنوز احزاب سیاسی قدرتمند در جامعه ایرانی شکل نگرفته است و اساسا حزب به معنای واقعی کلمه در جامعه ما وجود ندارد. جریان و گروههای سیاسی موجود اغلب به صورت قارچ گونه و بی بنیاد شکل  گرفته است و این تکثر گروهها و جریان ها خود متغیر تاثیرگذار بر تکثر کاندیداهاست، در صورتی که نظام دو یا سه حزبی در کشور شکل بگیرد شاهد تجمیع کاندیداها و به نوعی پالایش آنان خواهیم بود.

این خلا موجود در کشور به کثرت کاندیداها در کشور می شود و بار اضافی به نهادهای تصمیم گیرنده تحمیل می شود.

به عنوان مثال دو جریان اصول گرا و اصلاح طلب در درون خود از گروههای مختلف تشکیل شده و اجماع خاصی روی کاندیداها وجود ندارد و این موضوع بر پیچیدگی های انتخابات افزوده است.

2-عدم شکل گیری فرایند چرخش نخبگان  

یکی از چالش های عمده فراروی هر نظام سیاسی عدم چرخش نخبگان می باشد، در صورتی که چرخش نخبگان انجام نشود نظام اداری به سمت کهولت مدیریتی حرکت میکند.

نیروسازی یکی از کارکردهای نظام سیاسی و اداری است. در کشور ما به واسطه حاکمیت نگاههای سنتی هنوز یک فرد جوان بین 20 تا 40 ساله با تحصیلات ارشد یا دکتری به بلوغ سیاسی واداری نرسیده است و ما شاهد مدیران بازنشسته یا پا به سن گذاشته ای هستیم که اعتمادی به نخبگان جوان ندارند این نگاه و منطق رفتاری نوعی انگاره غلط محسوب می شود و ناشی عدم رشد سیاسی و اجتماعی است و این در حالی است که در یک کشور توسعه یافته سباستین کورتز 27 ساله وزیر امور خارجه اتریش  می شود . در شرایط کنونی نیز میتوان از این دست نگاه ها را در محیط اطراف خود مشاهده کرد.

از آنجا که چرخش نخبگان و جابجایی قدرت وجود ندارد بنابراین همه به دنبال رسیدن به قدرت هستند. بهترین ابزار حضور در انتخابات  می باشد. رسیدن به مجلس بهترین ابزار برای تحرک و تغییر پایگاه اجتماعی است. جالب است که برخی نمایندگان چهار یا پنج دوره در مجلس حضور دارند اگر این افراد هفتاد سال عمر کنند تقریبا یک چهارم عمر خود را در مجلس گذرانده اند؟ و جالب این که برای این دوره نیز ثبت نام کرده اند؟  

3-تنازعات هویتی در سطوح فردی و جمعی                                                                                       

محرومیت نسبی، عامل رفتارهای تهاجمی است. هر فردی که در محرومیت نسبی قرار می گیرد تلاش می کند شرایط را تغییر دهد. یک فرد تحصیلکرده بی کار و یا کسی که از توزیع قدرت بهره مند نشده است رفتارش به سمت تقابل می رود بنابر این در سطح فرد و چه در سطح جمعی شاهد منازعات گروهی برای رسیدن به قدرت هستیم.

انتخابات تبدیل به سهم خواهی از موقعیت ها وفرصت ها می شود و تلاش ها از سوی گروهها و افراد برای رسیدن به وضع مطلوب شکل می گیرد و در سطح گفتمانی وجریانی گروههای سیاسی در قدرت تلاش می کنند با مهندسی انتخابات حاشیه امنیت خود را افزایش دهند و کرسی های بیشتری از پارلمان را از آن خود کنند.    

4-مجذوبیت قدرت سیاسی 

قدرت سیاسی فی نفسه مطلوب است بخصوص در جامعه ما قدرت سیاسی نوید بخش رانت در حوزه های مختلف است.

در جوامع کمتر توسعه یافته قدرت سیاسی نوید بخش قدرت اقتصادی را دارد بنابراین به آب و آتش زدن و یا زیر پا گذاشتن هویت وبازیچه نمودن عزت نفس ارزش دست یازیدن به قدرت سیاسی را برای برخی دارد چرا که با از دست دان چند چیز  می توان به چیزهای زیادی دست یافت . مهمترین فلسفه منازعات سیاسی و شکل گیری جریان های سیاسی رسیدن به قدرت سیاسی است بی شک در نظام دینی می بایست اخلاق سیاسی و اخلاق انتخاباتی سرلوحه باشد.

در نهایت باید اشاره نمود که انتخابات به تعبیر موریس دورژهT مبارزه در درون رژیم محسوب می شود. جریان ها و احزابی که  قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی را نپذیرند و یا اعتقاد به اصل ولایت فقیه نداشته باشند در منطق فوق قرار نمی گیرند و بی شک از سوی نظام سیاسی به حاشیه رانده خواهند شد.

در هر حال در کنار عوامل فوق باید به تاکتیک انتخاباتی برخی جریان های سیاسی در تکثر انتخابات اشاره نمود و در نهایت عواملی مانند بیکاری از دیگر عوامل تکثر کاندیداها محسوب می شود .

*دکتر عبدالرضا بای . عضوهیات علمی دانشگاه

انتهای پیام/