به گزارش گلستان ما به نقل از طوبی گلستان، سیما یا منظر شهری به ساختار فیزیکی و طبیعی سازه ها و نمادهای شهری اطلاق می شود که تحت تاثیر ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و یا می‌گیرند. این نماد و سازه ها مبلمان شهری یک شهر را تشکیل می دهند و هر مقدار در ساخت یا مرمت آنها ظرایف هنری و مهندسی رعایت شده باشد، سیمای شهر از هارمونی و زیبایی خاص بهره می برد و جلوه خاصی پیدا می کند. بنابراین لزوم توجه به زیبایی شناختی و حذف تعارضات ساختمانی و فیزیکی در شهر ها بیش از پیش احساس می شود.

از مولفه‌های آسایش بصری می‌توان به رنگ، روشنایی، کیفیت محیطی و ... اشاره کرد که کاربرد نامطلوب این مولفه‌ها در محیط‌های شهری القاء کننده‌ی بی‌نظمی، فشار روانی، بی‌تناسبی، زشتی و سیطره مادیت و کمیت بر زندگی انسان شده است. ارتقای سطح مولفه‌های آسایش بصری تاثیر متقابل و دوسویه‌ای را بر منظر شهری گذاشته و کاهش این مولفه‌ها منجر به آشفتگی، ناهمگونی و اغتشاشات بصری محیط می‌شود. آسایش بصری از عواملی است که مجموعه مدیریت شهری در ایجاد سیما و منظر شهری مناسب می بایستی به آن توجه نماید.

این موضوع یکی از دغدغه‌های اصلی مدیریت شهری محسوب می شود و همه ساله در این خصوص تصمیمات متعددی در شهر ها اتخاذ می شود. اما به جهت نبود وحدت رویه، عدم توجه به نظرات کارشناسی متخصصین و پراکندگی سلائق ، توفیق چندانی به دست نمی آید و با تغییر مدیران گاهی اوقات شاهد تخریب سازه های شهری ساخته شده و ساخت سازه های جدید در معابر، نماد ها و المان های شهری هستیم!

جایگاه قانون در مدیریت شهری

آیا در خصوص داشتن نمای زیبا برای ابنیه و فضاهای شهری، وجود ضوابط و مقررات قانونی ضرورت دارد و یا اینکه وجود قوانین و مقررات می‌تواند عاملی برای رعایت ضوابط مربوط به سیمای شهری باشد؟ نقش و وظایف و جایگاه قانونی مدیریت اجرایی شهر در خصوص مدیریت سیما منظر شهری چیست؟

در پاسخ باید گفت: در نظام مدیریت و برنامه‌ریزی شهری ایران، شهرداری مسئول مستقیم نظارت، کنترل ، هدایت و ساماندهی سیما و منظر شهری در چارچوب قانون بوده و نقش مهمی در انتظام و سامان دهی فضایی شهرها بر عهده داشته و در این بین اهمیت تحقق و پایداری نظام مدیریت سیما و منظر شهری به منظور ایجاد نظم و توازن در فضاهای شهری حایز اهمیت ویژه‌ای است و عدم تحقق این مهم، در کوتاه مدت موجب نازیبایی شهر، در میان مدت موجب ایجاد اختلالات روانی و رفتاری در شهروندان و نارضایتی گردشگران و در بلندمدت تخریب وجهه برند و مدیریت شهری خواهد گردید که تمامی این موارد بر توسعه متوازن مبتنی بر اقتصاد گردشگری و رضایت عمومی شهروندان تاثیر منفی و گاهی اوقات غیر قابل جبران خواهد گذاشت.

وظایف شهرداری ها در مدیریت نمای شهری

شهرداری‌ها به عنوان نهاد محلی و مجری توسعه شهری در کشور، به موجب قوانین مربوطه موجود مکلفند از اغتشاشات بصری، درهم ریختگی فضاهای شهری از خیابان‌ها و کوچه‌ها گرفته تا مبادی ورودی شهرها، از محدوده شهر گرفته تا حریم شهر، از نمای ساختمان‌های شهری گرفته تا تامین فضای سبز شهری، تدابیر خاصی اتخاذ نمایند.

این تدابیر شامل نظارت بر ساخت و ساز و جلوگیری از هرج و مرج بصری، جلوگیری از مخاطرات و تبعات حاصل از بلایای طبیعی، رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته واقع در معابر شهری، جلوگیری از گذاشتن هر نوع شیئی خارجی در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف به معابر عمومی شهری و ... می شوند. متاسفانه در طول سال های اخیر بی ملاحظگی برخی از شهروندان به یک عادت تبدیل شده است که مقابله با آنها نیز نیاز به کار فرهنگی طولانی و بودجه و امکانات گسترده دارد.

وجود اغتشاشات بصری در فضاهای شهری از قبیل: عدم تنظیف مستمر معابر(نظافت پیاده‌روها، جوی‌ها، حاشیه معابر) ، آسفالت نامناسب معابر اصلی و فرعی، دیوارهای شکسته، ساختمان‌های فرسوده قدیمی با خطرریزش، اشیای روی بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف و مجاور به معابر عمومی، مبلمان شهری نامناسب، زمین‌های خاکی رها شده، حفارها و گودبرداری‌های بلاتکلیف مانده، سد معبر، دستفروشان، نماهای ساختمانی مغایر با معماری ایرانی ـ‌ اسلامی، عدم تعویض جداول شکسته، عدم رنگ آمیزی جداول فرسوده، وجود ساختمان‌های نیمه تمام و نیمه کاره، نداشتن نما در بسیاری از ساختمان‌های شهری، نصب و الصاق انواع اعلانات بر در و دیوار ساختمان‌های شهری و بسیاری‌دیگر از مسایل و معضلاتی است که در سیما و منظر شهری پدیدار است ولی صاحبان این ابنیه و زمین ها خود را محق می دانند که مثلاً ساخت و ساز را طی یک فرآیند ده ساله انجام دهند یا هر مقدار مصالح که خواستند تا هر زمان در مقابل ملک خود دپو کنند.

دلایل بروز اغتتشات بصری و فیزیکی در شهر ها

بدون شک نبود مدیریت یکپارچه توسعه شهری را می توان اولین عامل ناهماهنگی و بروز اغتششات بصری و فیزیکی دانست.

دوم، وجود قوانین و مقررات متناقض که در خصوص موضوعات خاص و تامین برخی نیازهای عمومی و یا خاص تدوین و تصویب شده‌اند که باعث محدودیت در وظایف اجرایی شهرداری‌ها در خصوص نما و منظر شهری می‌باشند. به طوری که ابزار تشویقی شهرداری‌ها برای حذف بناهای قدیمی که بر منظر شهری اثر نامطلوب می‌گذارد و باعث نازیبایی فضاهای شهری می‌شود، تحت تاثیر قرار داده است.

به عنوان مثال مفاد تبصره(2) ماده (23) قانون نوسازی و عمران شهری در خصوص ساختمان‌های اساسی که به جای ساختمان‌های کهنه و قدیمی نوسازی و تجدید بنا می‌شوند را از پرداخت عوارض نوسازی معاف نموده است، در حالی‌که قوانین موخر، مثل قانون موسوم به قانون تجمیع عوارض و قانون مالیات بر اررزش افزوده کلیه قوانین و مقررات مربوط به کلیه معافیت‌ها را بر عوارض شهرداری لغو نموده‌اند.

سوم، عدم آگاهی متخصصین از نیازهای اجرایی مدیریت شهری در طراحی بناها و مبلمان شهری متناسب با نیاز شهروندان و تدوین ضوابط محلی برای بهینه‌سازی ابزارهای کنونی برای فضاهای شهری، و نگرش صرفا کالبدی معماران و طراحان شهری به مسایل شهری، فارغ از تعریف فضاهای اختصاصی متناسب با نیازهای فرهنگی جوامع ایرانی. استفاده از کلماتی نظیر منظر شهری که در قوانین و مقررات جاری کشور هیچ تعریف از آن وجود ندارد و هرگونه ارائه ضابطه با این عنوان ضمانت اجرایی طرح‌های توسعه شهری را با چالش مواجه می‌کند.

چاره کار چیست؟

مع‌الوصف، یکی از مشکلات اساسی موجود در شهرها که برنما و سیما و زیبایی شهری سایه افکنده و بر آن اثر نامطلوب و ناخوشایندی دارد و فضاهای شهری را مخدوش می‌کند؛ اغتشاشات بصری و آلودگی‌های دیداری موجود در سطح شهرهای ایران است که عدم نظارت شهرداری‌ها در این خصوص می‌تواند زیبایی شهرها را تحت تاثیر قرار داده و این در حالی است که به موجب قوانین و مقررات، شهرداری‌ها متولی و مسئول مستقیم جلوگیری از بروز چنین مشکلات با ساماندهی فعالیت‌ها، اقدامات، سیاستگذاری‌ها، طراحی، برنامه‌ریزی و اجراء در راستای بهبود و ارتقای کمی و کیفی سیما و منظر شهری با محوریت سازمان‌های زیباسازی و فرهنگی و همکاری و هماهنگی سایر حوزه‌های شهرداری و دستگاه‌های اجرایی در امر سیمای شهر می‌‌باشند تا از این طریق آسایش بصری در سطح شهرها را به شهروندان تقدیم نمایند.

استفاده از خرد جمعی، لزوم استفاده از تجارب کارشناسان و اقدامات انجام شده در شهر های بزرگ، فرهنگ سازی و توجیه افراد در خصوص اهمیت مبلمان شهری، برخورد جدی و غیر نمایشی با بر هم زنندگان نظم و نمای بصری شهر و ... می تواند در کاهش آلودگی های بصری و داشتن شهری زیبا و شاد موثر باشد. امید است مسئولان نیز در این امر با وحدت رویه و مدیریت یک پارچه زمینه را برای داشتن شهری زیبا، آراسته و فاقد آلودگی های بصری فراهم کنند.

انتهای پیام/