به گزارش گلستان ما به نقل از گل رامیان، از سوی دیگر باید یادآور شویم فرهنگ شهرنشيني مجموعه اي از قانونمندي هاي حاکم بر زندگي افراد جوامع شهري است که بدون حاکميت اين قوانین، زندگي شهرنشيني به رویداید ناگوار و مابسمان و غير قابل تحمل براي افراد جامعه مبدل مي شود. فلذا آموزش و توانمندي سازي شهروندان براي ارتقاي سطح دانش و سواد رسانه ای، تقويت مهارت ها، آموختن عادت هاي صحيح زندگي اجتماعي و انتخاب سبک صحیح زندگی و رفتارهاي مطلوب شهروندي به ويژه در راه بهره گيري مناسبات از امکانات شهري از جمله ضرورت هاي مديريت شهري در توسعه فرهنگ شهرنشيني قلمداد مي شود. بايد توجه داشت مديريت شهري ابزاري است که به وسيله آن مي توان توسعه پايدار فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي را به وجود آورد.

شهرداری نماد دولت کوچک در جوامع امروزی

در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا، شهرداری‏ها سکوی پرش مقامات محسوب می‏شوند و افراد با به منصه ظهور گذاشتن توانمندی های خود، اعتماد عمومی مردم و مسئولان را در تصدی پست‏های اجرایی بالاتر مثل ریاست جمهوری یا پست‏های وزارتی جلب می‏کنند. این موضوع نشانگر اهمیت جایگاه اجتماعی و سیاسی شهرداری‏ها در اکثر کشورهای توسعه‏یافته دنیاست.

در واقع، خدمات شهرداری‏ها خیلی گسترده‏تر و وسیع‏تر از جمع‏آوری زباله، پر کردن چاله چوله‏های شهر یا اخذ عوارض از شهروندان بابت ساخت واحدهای مسکونی و تجاری، دریافت عوارض خودرو و ... است. شهرداری‏ها می‏توانند به عنوان یک نهاد توانمند و دارای پایگاه اجتماعی قوی در جامعه نقش بسیار مهمی در ایجاد رفاه و امنیت شهری، بالا بردن سواد اجتماعی و رسانه ای، کاهش بزهکاری های اجتماعی، افزایش سطح بهداشت عمومی در جامعه و ... ایفا کنند.

مدیریت شهری در هزاره سوم

اما یکی از بحث‏ها و چالش‏های مورد توجه در مدیریت شهری، علی‏الخصوص در کشورهای در حال توسعه تامین منابع مالی و یافتن راهکاری‏های درآمدزایی مستمر در شهرداری‏ها است.
بدون شک مدیریت شهری واحد و داشتن جامعه‏ای تقریبا آرمانی و شهری زیبا نیازمند بودجه و منابع مالی است. از آنجایی که شهرداری‏ها از لحاظ مالی خودکفا هستند و هیچ بودجه وزارتی به شهرداری‏ها تعلق نمی‏گیرد، بحث تأمین منابع درآمدی شهرداری‏ها و ایجاد زمینه برای رسیدن به منابع مالی مستمر و دائمی یکی از ضروریات جوامع شهری است.

منابع مالی شهرداری‏ها

عمده درآمد شهرداری‏ها از محل اخذ عوارض بابت ساخت و ساز، دریافت عوارض سالیانه از مالکان واحدهای تجاری، مسکونی و خودرو، و بخشی نیز از درآمدهای جانبی و سایه نظیر اخذ وجوه از مسافران در مناطق تفریحی، اجاره برخی ساختمان‏ها و املاک و کسب درآمد از محل عوارض درآمد از بازارهای هفتگی و ... است.

البته در کشور ما منابع درآمدی غیراصولی و نامتعارفی نیز در شهرداری‏ها وجود دارد نظیر فروش تراکم، اخذ جریمه از محل تخلفات ساختمانی در کمیسیون ماده 100 و ... که در عمل چیزی به جز ناهمگون شدن ساختار و مبلمان شهری عاید شهروندان نخواهد شد. با این وجود این درآمدها نیز جوابگوی نیازهای روزافزون شهر و توسعه جوامع شهری نیست.

با وجود اینکه کاهش هزینه‏های غیرضروری، سپردن بخشی از امور به بخش غیر دولتی، اصلاح و تغییر سیستم‏های ناکارآمد، جلوگیری از موازی کاری در امور فرهنگی و غیر مربوط، کاستن از حجم بدنه شهرداری، به کارگیری نظرات اساتید علوم اقتصادی، بودجه‏ریزی عملیاتی، بهره‏برداری از سیستم‏های مکانیزه در بخش‏های مختلف می‏توانند در کاهش هزینه‏های شهری موثر باشند ولی موضوع درآمدزایی مستمر بحث جداگانه‌ای است و باید نگاه شهرداران در این مبحث به فعالیت‏های خلاقانه و آینده‏محور سوق پیدا کند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند با روش‏های درآمدی نظیر احداث مجتمع‏های تفریحی و توریستی در نقاط جنگلی، احداث و به روز کردن کارخانجات تولید مصالح شن و ماسه و قطعات بتنی، تولید انبوه انواع نهال، گل و گیاه و گیاهان گلخانه‏ای و فروش آنها و ... می‏توان بخشی از مشکلات را مرتفع ساخت ولی با توجه به مشکلات جنبی و اداری در کشور و نیاز مالی فراوان، اجرای اکثر این طرح‏ها نیاز به برنامه‏ریزی‏های طولانی‏مدت دارد.

مشکلات عدیده مالی که در سال‏های اخیر گریبانگیر شهرداری ها- به ویژه در شهرهای کوچک – شده است باعث شده تا شهرداری‏ها نتوانند در چارچوب رسالت و وظایف تعیین شده‌شان گام بردارند و بیشتر منابع صرف امورات روزمره نظیر پرداخت حقوق پرسنل، دفع زباله شهری، پاکسازی معابر، مرمت آسفالت معابر عمومی و اموری از این دست می‏شود و به دلیل محدود بودن منابع مالی در عمل شهرداری‏ها در انجام کارهای بزرگ زیربنایی و سایر فعالیت‏های اجتماعی، آموزشی، بهداشتی و ... ناتوان هستند.

در آمد زایی با خلاقیت

شاید یکی از راهکارهایی که در حال حاضر بتواند به کمک شهرداری‏ها بیاید، افزایش ارزش ریالی زمین‏های اطراف شهرها و کسب درآمد از محل فروش آنها باشد.
بدون تعارف این نکته را باید بپذیریم در اکثر شهرها ساخت و ساز در حاشیه شهرها به سبب ارزانی زمین و امکان ساخت به صورت غیر قانونی و ... رشد قارچ گونه‏ای داشته است.

این ساخت و سازها علاوه بر ایمن نبودن، عمدتا فاقد مجوزهای لازم از مراجع ذی صلاح هستند که باعث آلودگی بصری، تغییر نامطلوب حریم شهر و مشکلات عدیده فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، اخلاقی، زیست محیطی، بهداشتی و ... می‏شوند.

پیشنهاد می‏شود شهرداری‏ها با خرید بخشی از زمین‏های اطراف شهر‏ها (که در حال حاضر به صورت هکتاری خرید و فروش می‏شوند) و احداث جاده ارزش ریالی آنها را بالا ببرند سپس نسبت به قطعه‏بندی و فروش آنها و کسب درآمد منطقی و مشروع مبادرت کنند.

به عنوان مثال اگر شهرداری 10 هکتار از زمین‏های ابتدا یا انتهای یک شهر را منطبق با سیاست‏های توسعه همان شهر و طرح جامع شهر ، خریداری کند، در مجموع به کمتر از یک میلیارد تومان بودجه شاید هم کمتر نیاز است. اما بعد از تفکیک و احداث جاده در این مکان، می‏توان گفت یک قواره 200 متری قیمتی معادل یک هکتار زمین پیدا می‏کند! بنابر این اگر برای احداث جاده در این زمین‏ها در بدبینانه‏ترین حالت دو هکتار زمین در نظر گرفته شود، باز هم شهرداری میلیاردها تومان سود خواهد برد چرا که با تبدیل هر هکتار به 50 قواره 200 متری و قیمت‏گذاری هر متر به ارزش تقریبی 2 میلیون ریال، تقریبا چیزی معادل 2 میلیارد تومان از هر هکتار عاید شهرداری خواهد شد.

این روش علاوه بر کسب درآمد مشروع و منطقی برای شهرداری، مزایای دیگری نیز دارد که می‏توان به کانالیزه و هدفمند کردن ساخت و سازها در حاشیه و اطراف شهرها، توسعه متوازن شهر، احداث راه‏های فرعی و اتصال راه‏های اصلی به آنها، ایجاد اشتغال، امکان احداث پارک، مدرسه، مسجد، نانوایی و اجرای سایر خدمات رفاهی در حاشیه شهر، بالا رفتن امنیت حواشی شهرها، امکان دسترسی شهروندان حاشیه نشین به امکانات شهری و ... اشاره کرد.

سخن پایانی

کسب درآمد در شهرداری نیاز به استفاده از خرد جمعی و استفاده از نظرات و تفکرات نخبگان جامعه و صاحبان افکار اقتصادی دارد. امید است مسئولان در تولید ثروت و ایجاد درآمد پایدار در شهرداری ها، اقدامات خلاقانه را مد نظر قرار دهند و با بهره گیری از تجارب مختلف زمینه رسیدن به توسعه پایدار شهری را فراهم کنند.

به قلم دکتر سمیه اخلی

انتهای پیام/