به گزارش گلستان ما ؛ درحالی که مسجد را سنگر باورها و آموزه‌های دینی و انقلابی می‌دانیم اما به اندازه‌ای که غربی‌ها بابانوئل‌ها را برای یک دوره چند روزه از سال، آموزش می‌دهند، دستگاه‌های ذیربط در اندیشه آموزش و پرورش ائمه جماعات مساجد نیستند. اینکه امامت جماعت و مدیریت مسجد در ایران، موروثی یا سفارشی است شاید مهم ترین دلیل این وضعیت باشد.

سخن نخست: بابانوئل یک شخصیت تاریخی است که خیلی زیاد با فرهنگ عامیانه کشورهای غربی و مسیحی آمیخته شده است. بابانوئل معمولا یک پیرمرد چاق با ریش سفید بلند و لباس قرمز است. معمولا او یک کیسه پر از هدیه به همراه دارد که در روز کریسمس یا شب قبل از آن برای بچه‌ها به ارمغان می‌آورد، اما این موضوع اصلا به این معنا نیست که هرکسی دلش خواست می‌تواند لباس بابانوئل بپوشد و در سطح شهر رفت و آمد کند. آنها باید در مدارسی مثل مدرسه‌ «سانتاکلاوس» دوره‌های تخصصی ببینند و پس از آن گواهی بابانوئلی دریافت کنند. در واقع بابانوئل‌ بودن فقط به پوشیدن لباس قرمز و ریش بلند و سفید نیست. جالب است بدانید که این موضوع در غرب یک حرفه تخصصی محسوب می‌شود.

این مدرسه، افرادی با میانگین سنی ۶۳ سال را پذیرش می‌کند و به آنها یاد می‌دهد که چگونه با کودکان معاشرت کنند. بابانوئل‌ها باید در مدرسه یاد بگیرند که چگونه در ایام تعطیلات کریسمس سرحال باشند. آنها باید اصول اخلاقی را به خوبی بیاموزند و یاد بگیرند که چطور برای دوربین‌های عکاسی، ژست بگیرند. این موضوع را به یاد داشته باشید زیرا دوباره سراغش می آییم.

حجت‌الاسلام محمدجواد حاج علی اکبری در نخستین همایش تجلیل از ائمه جماعات ممتاز آموزشی که چندی پیش برگزار شد با اشاره به شعار «مدیریت مسجد، یک تخصص است» گفت «امام جماعت به عنوان مدیر مسجد با توجه به روزگار دانایی و با توجه به جایگاه امامت مسجد، باید به میدان عمل وارد شود و با نگرش تخصصی مدیریت کند، زیرا مدیریت مسجد باید با تکیه بر دانش قطب علمی، فرهنگی، تربیتی و اجتماعی یک منطقه باشد.»

وی در همین همایش گفت که اگر بخواهیم هر جنبه دیگری را برای مسجد تعریف کنیم تا به مقصد برسد، باید سرش بر بالین علم باشد، مسجد را از هر زاویه‌ای ببینیم راهی جز این ندارد که با علم مدیریت و مدیریتش دانش‌بنیان شود». این سخن را هم به خاطر بسپارید.

چندی پیش، حجت الاسلام سیدصدرالدین مرتضوی؛ امام جماعت مسجد حاج ابوالفتح تهران در گفت‌گویی با یکی از رسانه های کشور، درباره تخصص‌بودن مدیریت مساجد همانطور که پزشک یا مهندس بودن یک تخصص است، گفت «در دورانی که کارها بیش از هر زمان دیگری در تاریخ، بر اساس تخصص، مهارت و دانش مدیریت می‌شوند، باید طلاب برای مدیریت درست مساجد پرورش یابند؛ درحالی که حوزه‌های علمیه طلاب را برای مدیریت مساجد پروروش نمی دهند و به تبع آن، ناکارآمدی برخی ائمه جماعات به جایگاه مساجد و دین مداری مردم آسیب وارد آورده است.».

حال نوبت آن است که این سه مقدمه را کنار هم قرار دهیم: بابانوئل و مدرسه سانتاکلاوس، بالین علم در اندیشه حاج عالی اکبری و پرورش نیافتن تخصصی ائمه جماعات در سخن مرتضوی.

پر رواضح است که با ظهور دوره مدرن و پایان یافتن سنت مدیریت‌های غیر علمی، غیر تخصصی و موروثی روزگار پیشین، اکنون نوبت تخصصی‌شدن همه حوزه‌های انسانی و اجتماعی رسیده است از شیر مرغ تا جان آدمیزاد.

اما درحالی که بابانوئل‌ شدن با سپری کردن برخی مقدمات همراه است و هرکس که ریش بلند و تن پوش قرمز بر تن دارد نمی‌تواند برای کودکان هدیه به ارمغان بیاورد، به گفته سیدصدرالدین مرتضوی و بسیاری دیگر از ائمه جماعات مساجد و کارشناسان و صاحب‌نظرات حوزه فرهنگی کشور و با تایید رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، امامت جماعت در ایران همچنان در قالب سنتی باقی مانده است درحالی که باید با دیده یک تخصص به آن نگریست.

درحالی که مسجد را سنگر باورها و آموزه های دینی و انقلابی می‌دانیم و از آن تعبیر به هسته مقاومت فرهنگی می‌کنیم، اما به اندازه‌ای که غربی‌ها بابانوئل‌ها را برای یک دوره چند روزه از سال، آموزش می‌دهند، دستگاه های فرهنگی و مسئولان ذیربط در اندیشه و تکاپوی آموزش و پرورش ائمه جماعات کشور نیستند.

شکل‌گیری روند آموزش و پرورش ائمه جماعات در کشور نیازمند همکاری سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز رسیدگی به امور مساجد، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور و سایر دستگاه‌های متولی و پشتیبان مسجدی است، در حالی که حتی هماهنگی و هم‌نشینی مستمر میان اینها وجو.د ندارد، این وضعیت زمانی برای من روشن شد که چندی پیش نماینده یکی از دستگاه‌های عضو یکی از کمیته‌های مسجدی کشور در نشستی خطاب به نمایندگان سایر دستگاه‌ها گفت «چند سال است در نشست‌هایی این چنین درخواست می‌کنیم مسئولان ارشد دستگاه های متولی و پشتیبان مسجدی ولو هر سه ما یک بار دور هم بنشینند و برای تقویت جایگاه مساجد در کشور چاره‌اندیشی کنند، اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده و گویی نخواهد افتاد.»

امامت جماعت و مدیریت مسجد در ایران، موروثی یا سفارشی است یعنی یا پسری جانشین پدر در مدیریت مسجدی می شود یا اینکه به سفارش فردی، طلبه‌ای می شود حاج آقای مسجدی؛ این روند محاسنی دارد، اول از همه اینکه، آن پسر احتمالا درس مردم‌داری و مسجدداری را از پدر آموخته است ولو به شکل سنتی و غیر سیستماتیک. دوم اینکه، این پسر با پیچ و خم‌های مسجد پدری آشنا است و احتمالا با دشواری‌های کمتری در مدیریت آن روبرو است، اما همه اینها نمی‌تواند ضامن مدیریت درست یک مسجد و جذب گروه‌های گوناگون مردم به مساجد باشد، ادعایی که وضعیت امروزه مساجد کشور درستی آن را اثبات می‌کند.

کوتاه سخن آنکه، حفظ گوهر کم‌یاب یا شاید نایاب مساجد که از روزگار پیامبر مهربانی‌ها، حضرت محمد(ص)، کانون و پایگاه بیشتر رویدادهای فرهنگی، سیاسی، علمی و اجتماعی جامعه بوده‌اند، باید طرحی نو در حوزه آموزش و پرورش ارکان مسجدی به ویژه ائمه جماعت به عنوان مدیران این خانه‌های خدا درانداخت و طرح‌های برنامه‌ریزی‌شده را اجرایی کرد که به عمل کار برآید، به سخن‌دانی نیست.

جستار از مرتضی خواجوند سریوی

انتهای پیام/