به گزارش کاسپین خبر، گلستان نام جدید سرزمین تاریخی است که در طول تاریخ و تا سده هفتم هجری به نام ایالت گرگان و از آن پس تا آغاز سده دهم به نام استرآباد و در نوشته‌های دوران اولیه اسلامی به نام (جرجان) و از اسفند ۱۳۱۶ گرگان نامیده شده‌است.

این استان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود، اما در آن سال به صورت استانی مستقل درآمد و شهرستان گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد.

بیش‌تر شهرهای کنونی استان از دیرینگی چندانی برخوردار نیستند و از بزرگ‌شدن روستاها به وجود آمده‌اند و به عبارتی روستا شهر به شمار می‌آیند. با این همه، شهرهای گرگان و گنبدکاووس ریشه در تاریخی دارند.

روستاهای استان گلستان به صورت متمرکز و نزدیک به هم هستند. این روستاها در راستای جاده‌ها و رودها به صورت طولی و در بخش‌های کوهستانی به صورت پله‌ای هستند.

مشخصات عمومي استان گلستان:

* مردم

جمعیت استان گلستان براساس بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٬۶۱۷٬۰۸۷ نفر است که از این تعداد ۷۳۲۶۹۹ نفر شهرنشین و ۸۹۴۵۳۹ نفر روستانشین می‌باشند. در استان، تنها دو شهر گرگان(۲۷۴٬۴۳۸) و گنبد کاووس (۱۲۹٬۱۶۷) دارای جمعیتی بیش از صد هزار نفر می‌باشند.

اقوام متعددی در این استان زندگی می‌کنند که شامل ترکمن‌ها، فارسی زبانان، سیستانی‌ها، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، مازندرانی و قزاق‌ها می‌شوند.

فارس‌ها به دو دستهٔ بومی و مهاجر تقسیم می‌شوند. فارس‌های بومی بیشتر به گویش‌های گرگانی، کتولی و مازندرانی تکلم می‌کنند. مهاجرین به استان هم بیشتر سیستانی، بلوچ، سمنانی و خراسانی هستند. فارسی‌ زبان‌ها بیشتر در مرکز و جنوب استان و مازندرانی‌ها در روستاهای نیمه غربی استان سکونت دارند. آذری‌ها در شهرستان گنبد کاووس و قزاق‌های استان گلستان نیز بیشتر در گرگان سکونت دارند.

ترکمن‌ها در بخش شرقی، مرکزی و شمالی استان و همچنین در مرکز استان سکونت دارند، سنی‌ مذهب هستند و به زبان ترکمنی تکلم می‌کنند.

* تقسیمات اداری

این استان دارای ۱۴ شهرستان به نام‌های آزادشهر، آق قلا، گرگان، گنبدکاووس، بندرترکمن، گمیشان، رامیان، کردکوی، بندرگز، علی آباد کتول، گالیکش، کلاله، مراوه تپه و مینودشت و دارای 29 شهر و 27 بخش و 60 دهستان و  868 روستا است.

* دانشمندان

 میرداماد: میر برهان‌الدین محمدباقر استرآبادی ، مشهور به «میرداماد» فیلسوف ایرانی عهد صفویه و از اساتید ملا صدرا بود . میرداماد همچنین عارف و شاعر بوده و به «اشراق» تخلص می‌نموده‌است .

ابوسهل عیسی بن یحیی مسیحی: به سال ۳۸۸ قمری در گرگان به دنیا آمد. او از پزشکان نام‌دار سدهٔ چهارم و پنجم هجری به شمار می‌آید. دو اثر شناخته شده به نام‌های المائه فی‌طب (در پزشکی) و فی‌علوم طبیعی (در علوم طبیعی) دارد. می‌گویند کتاب پزشکی او شرمشق ابن‌سینا در نگارش قانون بوده‌است.

سید اسماعیل جرجانی: از پزشکان نامدار ایران در سدهٔ پنجم هجری و نویسندهٔ کتاب ذخیرهٔ خوارزمشاهی است. کتاب او را نخستین کتاب پزشکی می‌دانند که به زبان فارسی نوشته شده‌است. اغراض الطب، التذکره الاشرفیه فی الصناعه الطبیه و یادگار از دیگر آثار اوست. به سال ۵۳۱ قمری درگذشت.

میرفندرسکی: از دانشمندان ، فیلسوفان و عارفان دورهٔ صفویه که با میرداماد، شیخ بهایی و ملاصدرا هم‌دوره‌است . میرفندرسکی در روستای فندرسک به سال ۹۷۰ قمری به دنیا آمد. او در حکمت طبیعی و ریاضی و فیزیک و شیمی نیز دست داشته و شعر نیز می سروده است . رساله الصناعیه و مقاله فی حرکت از آثار اوست.

منوچهر فرهنگ: منوچهر فرهنگ اقتصاددان ایرانی بود. او را پدر علم اقتصاد ایران می‌دانند.

ابن شرفشاه استرآبادی: ابن شرفشاه استرآبادی (۷۱۸ /۷۱۷ /۷۱۵ -۶۴۵)، فیلسوف، عالم، نحوی و طبیب، از مردم استرآباد بود.

ابوالقاسم حمزه بن ابراهیم السهمی: به سال ۳۴۵ قمری در گرگان به دنیا آمد و در سال ۴۲۷ در نیشابور در گذشت. تاریخ جرجان یا معرفه علماء اهل جرجان شناخته شده‌ترین اثر اوست که زندگی‌نامهٔ ۱۱۹۴ تن از راویان حدیث از مردم جرجان و پیرامون آن را در خود دارد.

شریف جرجانی: سید علی بن محمد (۸۱۶-۷۴۰ قمری) از متکلمان و فیلسوفان حنفی مذهب که شاه شجاع آل‌مظفر (حافظ برای او شعر سروده‌است) او را برای آموزش به شیراز فراخواند. امیر تیمور او را به سمرقند فرستاد، اما پس از مرگ امیر به شیراز بازگشت و در همان‌جا درگذشت. تعریفات جرجانی، ترجمان القرآن، امثله، صرف میر، صغری و کبری از آثار اوست.

شمس‌الدین محمد جرجانی: ادیب، نحوی و متکلم شناخته شدهٔ ایران و پسر سید شریف جرجانی که دو کتاب صغری و کبری را از فارسی به عربی ترجمه کرد. شرح ارشاد تفتازانی در نحو از دیگر آثار اوست. به سال ۸۳۸ در شیراز درگذشت.

عبدالقاهر جرجانی: ادیب و زبان‌شناس و از پایه‌گذاران دانش معانی و بیان. اسرار البلاغه، اعجاز القرآن، دلائل الاعجاز و العوامل المائه (عامل‌های صدگانه) از آثار اوست.

* ادیبان

فخرالدین اسعد گرگانی: از شاعران داستان‌سرای سدهٔ پنجم هجری که داستان کهن ویس و رامین را به نظم درآورد. پیشینهٔ این داستان به زمان اشکانان می‌رسد که بر سر زبان‌ها افتاده بود. فخرالدین آن را به نظم درآورد و کار او را نخستین منظومهٔ عشقی می‌دانند .

لامعی گرگانی: لامعی گرگانی شاعر ایرانی قرن پنجم هجری است .

هلالی جغتائی: بَدرالدین (نورالدین) هِلالی جَغتائی اَستَرآبادی (مرگ ۹۰۸) یکی از شاعران پارسی‌گوی سده ۹ هجری خورشیدی بود.

مختومقلی فراغی: شاعر بزرگ ترکمن که شعرهای او به چند زبان ترجمه شده‌است. آرامگاه او در روستای آق‌توقای کلاله ساخته شده‌است.

قابوس بن وشمگیر: پادشاهی هنرمند و ادیب ، شاعر و خوشنویس بود. وی صاحب گرگان و طبرستان و فرزند امیر وشمگیر بن زیار بود.

محمد صدقی استرآبادی: سلطان محمد صدقی استرآبادی شاعر پارسی‌گوی سدهٔ دهم هجری شاعر، متخلص به صدقی. از اهالی استرآباد بود و در کاشان مسکن گزید. صدقی در شعر استاد محتشم کاشانی و از دانشمندان روزگار خود به شمار می‌رفت.

نظام الدین بن حسین بن مجدالدین استرآبادی: نظام‌الدین بن حسین بن مجدالدین استرآبادی، از شاعران شیعی مذهب سدة نهم و اوایل سدهٔ دهم ق است. شیعی مذهب بودن او را قصایدش در باب منقبت ائمة دین آشکار می­کند؛ گذشته از آن مثنوی بلقیس و سلیمان را هم سروده است. وی در شعر، نظام تخلص می­کرد.

* نویسندگان

کیکاووس پسر اسکندر: عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار ، پادشاهی از آل زیار بود. کیکاووس بن اسکندر صاحب کتاب ارزشمند قابوس نامه است .

میرزا مهدی استرآبادی: وی فرزند محمد نصیر، منشی نادر شاه افشار و از مورخان آن دوره است که دو کتاب مشهور جهانگشای نادری و دره نادره را درباره ی نادرشاه نوشته است.

بی‌بی‌خانم استرآبادی: از نویسندگان دوران مشروطه و مولف «معایب الرجال» است . او را نخستین زن طنزنویس ایران می‌دانند.

ابوبکر صولی جرجانی:ابوبکر صولی جرجانی، تاریخ نگار و ادیب نامی قرن چهارم هجری، در یکی از روستاهای جرجان زاده شد. الوزراء، الاوراق(در تاریخ سیاسی خلفای عباسی)از جمله مهم ترین آثار اوست.

* هنرمندان

احمدرضا اسعدی: (زاده ۱۳۳۳ - گرگان) بازیگر سینما اهل ایران است.

هایده صفی‌یاری: (زادهٔ ۱۳۳۸، گرگان) تدوین‌گر ایرانی‌ست.

برزو نیک نژاد: (زاده ۱۳۵۴ - گرگان ) نویسنده سینما اهل ایران است.

رامتین خداپناهی: کارگردان، بازیگر و مدرس سینما و تلویزیون در سال ۱۳۵۰ در خانواده‌ای اهل هنر در گرگان به دنیا آمد.

محمدرضا لطفی: مرحوم محمدرضا لطفی (۱۷ دی ۱۳۲۵، گرگان) نوازندهٔ سرشناس تار، ردیف‌دان و موسیقی‌دان ایرانی است.

عبدالحی منشی استرآبادی: عبدالحی منشی استرآبادی (درگذشت: 907 ه.ق) از خوشنویسان پرآوازه سده نهم هجری است که در خط تعلیق شهرت پیدا کرد و برخی او را واضع خط تعلیق می دانند.

* ورزشکاران

رضا سوخته‌سرایی: سوخته‌سرایی یکی از بهترین کشتی‌گیران دستهٔ فوق سنگین تاریخ کشتی ایران به شمار می‌رود.

رمضان خدر: نایب قهرمان مسابقات جهانی کشتی در سال 1972 در کشور ترکیه و عضو تیم ملی در المپیک 1976 مونترال در کشور کانادا بود .

اویس ملاح: اویس ملاحی (ملاح) (زادهٔ ۱۳۴۵) کشتی‌گیر آزادکار است که در سال ۱۹۹۱ برندهٔ مدال برنز وزن ۵۷ کیلو مسابقات قهرمانی کشتی جهان شد.

ابراهیم میرزایی: ابراهیم میرزایی (زاده ۷ بهمن ۱۳۱۸ در گرگان) رزمی کار ایرانی و بنیان‌گذار هنر رزمی کونگ‌فو توآ است.

محمد مهدی ایزد پناه: کاپیتان و سرمربی اسبق تیم ملی بسکتبال ایران.

سردار آزمون: فوتبالیست تیم روبین کازان روسیه

میلاد قزلسفلو: قهرمان ووشو جوانان جهان

جواد قزلسفلو: قهرمان ووشو جوانان جهان

ابوالفضل دوزینی: قهرمان ووشو جوانان جهان

ابوالقاسم ناصری: مربی تیم ملی کبدی در مسابقات المپیک آسیایی

فرهاد قائمی: بازیکن فعلی تیم والیبال جمهوری اسلامی ایران

* راههای ارتباطی

استان گلستان از طریق راه آهن سراسری (راه آهن شمال) از شهر گرگان تا بندر ترکمن و از آنجا به ساری و سوادکوه و گرمسار و تهران متصل شده‌است.

همه ساله به دلیل موقعیت خوب استان در مسیر مسافرین عازم به مشهد از سمت استان مازندران پذیرای هزاران گردشگر ایرانی است.

استان گلستان بیش از پنج هزار کیلومتر راه اصلی و فرعی دارد.

انتهای پیام/