به گزارش گلستان ما ؛ امروزه ترانزیت موضوعی رقابتی است و باید به صورت رقابتی عمل کنیم و بدیهی است که تمام کشورها با ارائه تسهیلات به حمل و نقل باری سعی می کنند که صاحبان کالا را به سمت خود بکشانند.

در حالي كه كريدور شرق به غرب امكان مناسبي را براي ترانزيت كالا مهيا كرده اما هنوز زيرساخت هاي مورد نياز براي ترانزيت كالا از طريق كشور فراهم نشده است. (مانند حمل بار ترانزيت به وسيله كانتينر ، تعويض بوژي ، تكنولوژي و...)

يكي از فرصت هاي مهم درآمدزايي براي كشور، ترانزيت كالا از طريق خاك ايران است كه اين مهم بايد با برنامه ريزي هاي كارشناسانه و سرمايه گذاري هاي هدفمند ( كه در راستاي سند چشم انداز بيست ساله كشور و برنامه توسعه چهارم است) انجام شود و بتواند سهم صنعت حمل و نقل ريلي و به ويژه ترانزيت را بالا ببرد كه در پايان برنامه چهارم توسعه نيز بتواند به رشد سالانه 8 درصدي كمك كند.

در جهت گسترش هر چه بيشتر ترانزيت كالا مي بايد به نكاتي از جمله بين المللي بودن ترانزيت، مقرون به صرفه بودن وجود تسهيلات و امكانات لازم و مناسب بودن وضعيت حمل و نقل توجه داشت تا جريان ترانزيت كالا با موفقيت همراه باشد.

ايران به لحاظ شكل خاص شبكه راه آهن خود و اتصال آن در مرز رازي ، از طريق راه آهن تركيه به شبكه راه آهن هاي خاورميانه و اروپا اتصال مي يابد. شبكه ريلي ايران در مرز جلفا از طريق راه آهن جمهوري هاي آذربايجان به شبكه سراسري راه آهن هاي قفقاز و ماوراي قفقاز و نهايتا به راه آهن روسيه متصل است و در مرز سرخس از طريق راه آهن پاكستان، پل ارتباطي غرب به شرق و شمال به جنوب ايران كامل مي شود.

پس براي اينكه گامي بلند در عرصه ترانزيت كالا برداريم و به اين افق نزديك و نزديكتر شويم لازم است كانتينريزاسيون در ترانزيت كالا و به طور كلي در عرصه مبادلات تجاري جهان را به طور كامل در كشور پياده كنيم.

به عبارت ديگر مي توان نتيجه گيري كرد كه با استقرار اين سيستم حمل و نقل همراه با كانتينر راحتي حمل و نقل كالا ، تسريع بارگيري و تخليه مستمر و از همه مهم تر كاهش تشريفات اداري و گمركي كالا و سرويس تحويل در به در كالا ميسر شود.

و جمله پاياني اينكه سرمايه گذاري مناسب در زمينه ساخت و نگهداري اسكله ها، ترمينال ها، جرثقيل هاي مخصوص ليفتراك ها و ساير تمهيدات خاص حمل و نقل كانتينري از مهم ترين عوامل موثر در توسعه روزافزون سطح تجاري در كشورهاي توسعه يافته و به تبع آن مبادلات بيش از پيش حكم ترانزيت كالا است . در كشورهاي توسعه نيافته (ترکمنستان) و در حال توسعه (قزاقستان)، به دليل فقدان برنامه هاي لازم براي چگونگي توسعه سيستم هاي مختلف، سرمايه گذاري هاي انجام شده هيچگاه به صورت هدفدار و مبتني بر برنامه ريزي نبوده و نتيجه آن سرمايه گذاري هاي ملي متوالي براي ايجاد تاسيساتي است كه جز هزينه بري سود ديگري ندارند .

خط آهن ایران ، ترکمنستان و قزاقستان

سالهای طولانی و مدیدی است که سخن از اتصال خط آهن جنوب به شمال و استفاده از ظرفیت عظیم ریلی ایران و کشورهای آسیای میانه برای حمل و ترانزیت کالا به میان آمده است .

این موهم بر اساس توافقات فیمابین دولتهای جمهوری اسلامی ایران ، ترکمنستان و قزاقستان به تصویب رسید و در دولت دهم در استان گلستان و خردادماه سال 92  با حضور رئیس جمهور وقت جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد این پروژه مهم و حیاتی افتتاح گردید .

البته بهره برداری از این خط ریلی و ظرفیت فراهم شده برای حمل کالا از طریق خط آهن منوط به تکمیل این پروژه استراتژیک توسط شرکای ایرانی ، ترکمن و قزاق می باشد که در قزاقستان این پروژه آماده بهره برداری شده و آنچه که تاکنون مانع بهره برداری و افتتاح کامل این توافق گردیده تاخیر در اجرای تکمیل پروژه در کشور ترکمنستان می باشد .

با توجه به آماده سازی این مسیر ریلی در ایران و قزاقستان ، طرف ترکمنستانی نیز تلاش می کند  هر چه زودتر عملیات اجرایی را به پایان رسانده و پروژه افتتاح و بهره برداری شود .

در وهله اول شنیدن خبر افتتاح و بهره برداری قریب الوقوع این پروژه بصورت کامل توسط روئسای جمهور سه کشور خبر مسرت بخش و خوشحال کننده ایست که با زحمات و تلاش های فراوان صورت گرفته در گذشته  به بهره برداری می رسد و ظرفیت فوق العاده ترانزیت و حمل میلیون ها تن کالا در این مسیر فراهم می شود که جا دارد تقدیر و سپاس از زحمات کسانی که در مسیر تحقق این پروژه تلاش نمودند بویژه دولت قبل که زمینه اجرای آن در استان گلستان را مهیا ساختند به عمل آید .

به صرفه بودن خط آهن گرگان - قزاقستان به ایجاد ایستگاه بوژی در ایران مربوط است

اما آنچه که برای کشور ما حیاتی است پرداختن به موضوع ایستگاه تعویض بوژی ها از ریل عریض کشورهای آسیای میانه به ریل استاندارد ایران است .

برنامه ها و مذاکرات صورت گرفته در دولت قبل و آنچه که از تردد های فراوان مقامات اعم از وطنی و دو کشور دیگر به استان گلستان بر می آمد و اقدامات زیادی هم برای تحقق آن اعم از پیشنهاد واگذاری زمین و... انجام شد موضوع بسیار مهم و استراتژیک ایجاد ایستگاه تعویض بوژی از ریل عریض کشورهای آسیای میانه و روسیه به ریل استاندارد ایران در داخل خاک جمهوری اسلامی است .

نکته حائز اهمیت اینکه طبق خبرهای شنیده از آن سوی مرز در داخل خاک کشور ترکمنستان ،  حکایت از آن دارد که این کشور در داخل خاک خودش مقدمات ایجاد ایستگاه تعویض بوژی را فراهم نموده و ایستگاه صدرالاشاره در داخل خاک کشور ترکمنستان ایجاد خواهد شد .

و آنچه که به عنوان راه آهن از داخل خاک کشور ترکمنستان به خط آهن ایران متصل می شود یک ریل استاندارد ایران است . لذا در داخل مرز ایران خبری از ایستگاه تعویض بوژی و ضمائم و ملحقات آن نخواهد بود که چنانچه این خبر صحت داشته باشد و هر چه زودتر قبل از افتتاح چاره جویی نشود میتوان گفت که این پروژه علیرغم سرمایه گذاریهای سنگینی که برای آن شده یک پروژه ابتر و تقریبا بی حاصل برای ما خواهد بود  لذا بقول معروف علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد .

چند نکته خیلی مهم

برای اینکه ابعاد ماجرا بیشتر مشخص شود به ذکر مواردی می پردازیم که می توان همگان بویژه مسئولین استانی و کشوری را به تعمق و تفکر و علاج اندیشی وا دارد :

1 – کمبود واگن و تجهیزات و امکانات تعویض بوژی در کشورهای اسیای میانه واضح و مشهود است چرا که این کشورها هنوز به معنای عام هم توسعه نیافته اند .

2 – چنانچه ایستگاه مذکور در خاک کشور ترکمنستان ایجاد شود ماجراهای ریل سرخس و اتصال آن به کشور دوباره تکرار خواهد شد و آنچه بر سر خط آهن سرخس آمد قطعا بر سر خط آهن گلستان نیز خواهد آمد .

3 – نحوه برخورد و میزان عبور کامیون های ترانزیت در داخل مرز کشور همسایه و مشکلات عدید ه ای که در عبور این کامیون ها اتفاق افتاده اعم از وقت کشی ها به بهانه اختلاف ساعت رسمی ، بازداشتهای بازرگانان ایرانی ، رشوه خواری ها و صدها بهانه دیگر می تواند درسی آموزنده و عبرت انگیز برای آینده این خط آهن و ایستگاه تعویض بوژی و مسئولان ما باشد .

4 -  ایجاد ایستگاه مذکور در کشور همسایه ما را از درآمدهای فراوان تعویض بوژی و اشتغالی که بواسطه ایجاد این ایستگاه ایجاد می شود محروم می کند و این بر خلاف اقدامات و توافقات اولیه است که در سند چشم انداز توسعه ایران می باشد .

5 – روابط بین الملل و میزان تاثیر پذیری کشورها از دیگر بازیگران عرصه سیاست جهان نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد چرا که امروز ما علیرغم همسایه بودن با ترکمنستان هنوز در روابط ابتدایی و مسائل مرزی دچار مشکلاتی هستیم و قرار گفتن اسیستگاه بوژی در این کشور و استفاده از این اهرم اقتصادی در بحران های سیاسی توسط آمریکایی که حامی ترکمنستان می باشد می تواند برای ما تبعات منفی داشته باشد .

با توجه به آنچه که مطرح شد و دلایل متعدد دیگر ضرورت دارد که رئیس جمهور ، وزیر راه ، مسئولین استانی که دست اندر کار این پروژه هستند به دنبال حل این مشکل باشند و نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی نیز با پیگیری این موضوع مهم به عنوان یکی از مطالبات مردم استان ، اجازه تضییع حقوق مردم استان گلستان و به تبع آن کشور عزیزمان توسط سایرین را ندهند .

به هر حال می طلبد که حسن روحانی رئیس جمهور محترم در سفر آتی خود به گرگان ، حتما این موضوع را که به منافع ملی ما بر می گردد در اولویت های اصلی خود قرار دهد .

 تهیه و تنظیم : عبدالجواد عموزاد خلیلی