به گزارش گلستان ما به نقل از راه دانا؛ واریز یارانه‌های نقدی همواره از جمله چالش‌های دولت بوده است، تا جایی که یک از مسئولان دولتی شب واریز آنرا شب عزای دولت معرفی کرد. طی این سالها رقم یارانه‌های نقدی افزایش نیافته اما با تورمی که در سال اخیر شدت آن بیشتر شد و برخی اقلام تا سه برابر افزایش قیمت داشتند، ارزش رقمی یارانه‌ها ثابت ماند و در مقایسه با گرانی و تورم کاهش یافت. این موضوعی است که بسیاری به آن اشاره داشته‌اند. البته دولت در صدد حذف این طرح خصوصا برای اقشار متمول بود اما در یک اقدام داوطلبانه هم پردرآمدها اقدام به منصرف از گرفتن یارانه‌های نقدی نشدند؛ چراکه برخی این استدلال را داشتند که ممکن است سایر خدمات دولتی نیز با این موضوع از آنها گرفته و برایشان حذف شود.

حالا «محمد باقر نوبخت» رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است که یارانه ها استانی شده است؛ یعنی پرداخت و مدیریت یارانه‌های نقدی به استانداران و فرمانداران محول شده است.

آنطور که رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد در سال آینده حدود ۱۴۲ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی و غیرنقدی پرداخت می‌شود با تاکید بر این‌که پرداخت یارانه‌های نقدی استانی خواهد شد.

«محمد باقر نوبخت» گفت که در بودجه سال آینده این‌گونه برنامه‌ریزی شده که منابع ۱۴۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی که برای هدفمندی یارانه‌ها در نظر گرفته شده به صورت استانی توزیع می‌شود چراکه بخشداران و فرمانداران بهتر می‌توانند اقشار مناطق خود را شناسایی کرده و به آنها یارانه نقدی بپردازند.

وی ادامه داد: «در توزیع استانی یارانه نقدی هر آنچه استان‌ها بتوانند صرفه‌جویی کرده و به طور هدفمند و به اقشار نیازمند پرداخت کنند، مازاد آن‌را می‌توانند برای پروژه‌های عمرانی خود بکار بگیرند که این اقدامی انگیزشی برای آنها خواهد بود.»

به نظر می رسد که انجام این طرح که یکباره از سوی دولت مطرح شده است به سبب واکنشی بوده که به افزایش قیمت یارانه‌های نقدی صورت گرفته زیرا با گرانی و تورم بیش از اندازه سال جاری به تاسی از قیمت دلار و طلا بسیاری مطرح می کردند که دولت بایستی برای همسطح سازی یارانه ها برابر تورم اقدام کند.

از سوی دیگر گفته می شود دلیل این واگذاری و استانی کردن واریز یارانه های نقدی، جلوگیری از حذف اشتباه و البته افزایش انگیزه استانها برای هزینه کرد صحیح مبالغ است؛ چراکه بودجه در نظر گرفته شده برای یارانه نقدی همچون سالهای گذشته همان ۴۲ هزار میلیارد تومان است و در صورت حذف یارانه خانوارهای پردرآمد و غیرنیازمند، آن مبلغ باید در بخش‌هایی همچون طرح‌های عمرانی هزینه شود. البته اینکه چطور این میزان پول توزیع شود موضوعی است که هنوز مشخص نیست. اینکه آیا استانداران به خوبی از ماموریتی که برعهده آنان قرار داده اند بر می ایند و پس اندازی برای کارهای عمرانی شهرها باقی ماند، موضوع قابل تاملی است.

چرا یارانه از 45 هزار و 500 تومان بیشتر نمی‌شود؟

رییس سازمان برنامه و بودجه در این باره گفت: «با توجه به منابع تامین پرداخت یارانه نقدی که حامل‌های انرژی بوده و تغییر قیمتی طی سال‌های اخیر نداشته است، مبلغ یارانه نیز تغییر نکرده است.»

نوبخت مطرح کرد: «اگر افرادی معتقدند که باید رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی افزایش پیدا کند باید در مورد قیمت فعلی حامل‌های انرژی نیز تصمیم‌گیری کنند.»

طبق قانون هدفمندی یارانه‌ها 50 درصد درآمد حاصل از اصلاح قیمت‌ها باید به صورت نقدی پرداخت شود. میزان یارانه نقدی در سال 97 حدود 35 هزار میلیارد تومان بود، بر این اساس اگر 50 هزار میلیارد تومانی که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به سازمان هدفمندی یارانه‌ها تحویل نداده واریز شود، مبلغ یارانه نقدی براحتی برای یک سال دو برابر می‌شود و هر نفر ماهانه 91 هزار تومان درآمد خواهد داشت.

«کاظم دوست‌حسینی»، عضو اتاق بازرگانی درباره افزایش قیمت یارانه‌های نقدی گفت: « مبلغ یارانه‌ در این مقطع مبلغ بالایی نیست و متاسفانه دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به تعدیل این مبلغ بی‌اعتنا بوده است. این مبلغ علاوه بر اینکه برای مصرف کننده بی ارزش است، برای خود دولت هم (رقم 35 تا 40 هزار میلیارد تومان در سال ) زیاد قابل اعتنا نیست.»

وی معتقد است که چون کشور ما در طول این سال‌ها همیشه تورم داشته و این تورم موجب افزایش شکاف طبقاتی و ضریب جینی شده است ، توزیع مناسب یارانه‌ها می‌تواند ضریب جینی را کاهش دهد به شرطی که تنها به دهک‌های پایین جامعه داده شود.

افزایش خط فقر و مغفول ماندن اهداف طرح هدفمندی

یکی از اهداف اساسی طرح هدفمندی یارانه‌ها کمک به اقشار کم درآمد و همچنین ایجاد تعادل در جامعه بود. هدفی که از ابتدا خوب پیش نرفت و به جای پرداخت به افراد نیازمند، تمامی اقشار جامعه اعم از ثروتمند و کم درآمد مشمول دریافت شدند. درواقع متولیان دولت دهم تصمیم داشتند با خوشه بندی، وضعیت درآمدی متقاضیان را مشخص  و بر آن اساس مشمولین دریافت یارانه را مشخص کنند اما این سیاست نتیجه ای نداد و دولت هر ماه مبلغ ۴۵۵۰۰ تومان به حساب ۷۷ میلیون ایرانی واریز کرد.

در نهایت دولت دهم بدون اتخاد سیاستی مناسب، با پرداخت سالانه حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی، پروژه بزرگ هدفمندی یارانه ها را به دولت یازدهم تحویل داد. رویه ای که از سوی دولت یازدهم و دوازدهم هم تکرار شد و حالا بحث استانی شدن پرداخت یارانه های نقدی مطرح شده است.

با ورود به سال ۹۵، مجلس دولت را به حذف ۲۴ میلیون متقاضی دریافت یارانه از طریق حذف شش گروه درآمدی مشخص و سه دهک بالایی جامعه که درآمد بالای سه میلیون تومان داشتند، ملزم کرد و در حالی که وظیفه قانونی دولت سامان بخشیدن به مشمولان دریافت یارانه بود اما دولت با عدم استقبال از این مساله اعلام کرد که توان حذف این تعداد یارانه بگیر را ندارد و در نهایت نیز، طبق آمار کمیسیون برنامه و بودجه مجلس طی سال ۹۵، تعداد۶۹۰ هزار و ۶۹۰ نفر حذف شدند

اخیرا مرکز پژوهش های مجلس اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «برآورد خط فقر ۶ ماه نخست سال ۱۳۹۷» درباره افزایش قابل توجه خط فقر هشدار داد و بر ضرورت اجرای سیاست های حمایتی، هدفمندی این سیاست ها و هماهنگ سازی آنها تاکید کرد.

در بخشی از این گزارش، مرکز پژوهش های مجلس به محاسبه خط فقر در مناطق شهری پرداخته و تاکید کرده است که با توجه به رشد قابل توجه شاخص قیمت مصرف‌کننده در تابستان ۱۳۹۷ و همچنین ادامه رشد آن در پاییز، انتظار میرود خط فقر در انتهای سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کند. مهمترین دلایل این موضوع را می‌توان در رشد بیشتر شاخص قیمت گروه‌های خوراکی نسبت به سایر گروه‌ها در سال ۱۳۹۷ دانست بخصوص آنکه فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بیشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکی تخصیص می‌دهند.

در چنین شرایطی اجرای یک سیاست حمایتی هدفمند از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا محاسبات فوق تنها خط فقر مطلق را نشان میدهد، یعنی بیانگر حداقل نیازهای اساسی برای زندگی است و ازاینرو افزایش تعداد فقرا، دارای مخاطرات جدی خواهد بود. از این روست که طرح هدفمندی یارانه‌ها و اجرای درست آن نمود و اهمیت بالایی پیدا می کند. اجرای درست طرح هدفمندی یارانه‌های می توانست این خلاء را جبران کند که تا به امروز مشکلات زیادی چه در کاهش ارزش پول و چه در سهیم شدن ثروتمندانی که بنزین و حامل های انرژی بیشتر از سایرین استفاده می کنند، بیشتر با اجرای این طرف ناعدالتی گسترش یافت.