1396-02-29 16:42
794
0
39214
هنرمند انقلابی و ریشه هایش؛

هنر از دیدگاه علامه جوادی آملی

یکی از مهمترین ضعف های جامعه ی هنری ما ، فاصله ای است که بین هنرمندان با فلسفۀ اسلامی و الهیات ایجاد شده است . این فاصله هزار و یک دلیل می تواند داشته باشد که فعلا مبحث مورد نظر ما نیست .

به گزارش گلستان ما به نقل از قابوس نامه، آنچه اهمیت دارد این است که در جامعۀ اسلامی ، هنرمند انقلابی وظیفه دارد ریشه های هنر خویش را بشناسد . (هنر انقلابی = تجلی مجاهدانۀ هنر دینی ) فلسفۀ هنر انقلاب نمی تواند تابع الگوهای غیر بومی باشد بلکه محتوای خود را از باید منابع فلسفی و عقیدتی متونی باخذ کند که با مبانی اش هماهنگی و همگونی داشته باشند.

 اگر هنرمندان ، ریشه های محتوایی هنر انقلابی خود را بشناسند، می توانند تولیدات هنری خود را همسو با فلسفه و معارف اسلامی نمایند و پیوستن این دریاها به یکدیگر مرج البحرینی است که ثمره اش لولو و مرجان است . علامه جوادی آملی - یکی از بزرگترین فیلسوفان صدرایی و بدون شک بزرگترین مفسر قرآن در دهه های اخیر است و جزو فقها و مجتهدین و فیلسوفان متاله ای است که به مسئلۀ « هنر » توجه ویژه ای نموده و آرائی بدیع دارند .

بازخوانی و توجه به آراء ایشان می تواند یاریگر هنرمند انقلابی باشد. در نظر علامه جوادی آملی ؛ « خداوند جهان را زیبا و احسن خلق کرد، این ساختن و زیبا خلق کردن دو اصلی است که خداوند در قرآن کریم در کنار هم مطرح کرده است و اگر انسان از دریچه هنر به آنچه در دنیا خلق شده، نگاه کند همه چیز را زیبا خواهد دید ... » 

علامه جوادی آملی از راز ماندگاری هنر و هنرمند پرده برداشته و می فرمایند : « راز ماندگاری برخی اشعار و آثار بزرگان این است که آنها آثار خود را به هنر آراسته و آمیخته کردند؛ شاعرانی مانند مولوی به آن دلیل ماندگار شدند که معقول را در قالب هنر تنزل دادند و بعد به خیال و مخیله آوردند و تحویل حس دادند و از این طریق آن را دل پذیر ساختند؛ این همان معنای هنر است... »

می توان گفت نگاه ویژۀ علامه جوادی آملی به هنر در همین عبارت خلاصه می گردد ؛ « هنر این است که انسان، معقولی داشته باشد و از مسیر صحیح به مخیله و خیال برساند و از آنجا به حس تنزل دهد و سپس آن را تحویل خواننده و گیرنده دهد.»

کلمه ی کلیدی هنر از دیدگاه علامه جوادی آملی این است ؛ « هنر معقول ! » آیت الله جوادی آملی هنر غربی را هنری گرفتار در دور باطل حس و خیال می دانند و این در حالیست که نقطه عزیمت در نظریه ایشان امر معقول و تنزل آن است . علامه جوادی آملی معتقد است ؛ « ین هنر معقول است که جامعه را عاقل می‌کند و جامعه عاقل دنبال خیالات نمی‌رود و این وظیفه هنرمند را افزون می‌کند. »

بنابر این هنرمند انقلابی باید هنرمند معقول باشد و چنانکه در حکمت متعالیه تبیین شده است ، عقلانیت به وسیلۀ تزکیه شکوفا می شود. پس هنرمند انقلابی باید هنرمندی باشد دارای سلوک عقلی . در نظر علامه جوادی آملی ، هنرمند حتی پیش از هنرمند شدن، باید به شناخت خود یا همان معرفت نفس دست یابد و به بیان دیگر، نخستین قدم انسان برای هنرمند شدن، شناخت خود است تا از این مسیر، بتوان افراد ساکن و غافل را نیز بیدار و پویا کند .

در این باره آیت الله جوادی آملی می فرمایند : "هنرمند اگر خود را نشناسد، هنری هم نخواهد داشت؛ چراکه هنر باید بوی ابدیت و جاودانگی بدهد." با این تعاریف هنرمند انقلابی هنرمندی است که ریشۀ هنرش ، عقلانیت است نه مسائل نفسانی و هنری که عرضه می دارد ، حدیث نفسی تزکیه یافته است که مخاطب را ارشاد و نهایتا رشید می کند .

علامه جوادی آملی اثر هنری را انکشاف پدیده ها و ظاهر کردن حقیقت آنها می دانند. در نگاه ایشان هنرمند کسی است که به خاطر ریاضت می تواند حقیقت اشیا را ببیند و آنها را به ما نشان دهد . جامعۀ دینی، به چنین هنرمندان مجاهدی نیازمند است. چنین هنرمندانی در جهان معاصر مانند پیامبران می توانند معلم بشریت باشند .

مجتبی طالبی تهیه کننده و نویسنده صدا و سیمای مرکز گلستان

مدرس و دبیر پژوهشی گروه فلسفه و عرفان اسلامی جامعه المصطفی العالمیه، واحد گرگان

برای مطاله ی بیشتر رجوع کنید به : 

کتاب هنر معقول- با ابتنا به آثار ایت الله جوادی آملی - بهروز عوض پور ساختار سه‌گانه ادراکی در نظریه هنر آیت‌الله جوادی آملی . محمدهادی نائیجی

انتهاي پيام/

نظرات

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری گلستان ما در وب سایت منتشر خواهد شد

پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد

© کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب گلستان ما با ذکر منبع امکان پذیر است.