به گزارش گلستان ما ، برابر گزارش سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی ( فائو) در حال حاضر تولید جهانی چغندرقند 227 میلیون تن از سطح کشت 4.2 میلیون هکتار می باشد.

سطح زیر کشت در خلال دو دهه گذشته کاهش داشته اما کل تولید ریشه به دلیل افزایش عملکرد پایدار بوده است. کشورهای عمده تولید کننده این محصول عبارتند از فرانسه، آمریکا، آلمان، روسیه، ترکیه، لهستان، اوکراین، انگلستان و چین.

برابر گزارش فائو مصرف آب چغندرقند در خلال فصل رشد بین 500 تا 800 میلیمتر می باشد. مصرف آب فصلی بستگی به عوامل زیر دارد: شرایط آب و هوایی و اقلیمی و تاریخ کشت و تراکم، آبیاری و مدیریت .

چغندر قند به کمبود آب در اوایل فصل رشد بسیار حساس است. اوج مصرف آب این گیاه در زمان اواخر فصل یعنی کامل شدن کنوپی می باشد. برای جلوگیری از بروز تنش در این نبات سطح رطوبت خاک باید بین یک دوم تا یک سوم کل رطوبت قابل استفاده خاک نگهداری شود. در خلال 30 روز اوج دوره رشد بسته به شرایط آب و هوایی حداکثر مصرف آب از 6 تا 9 میلیمتر در روز متفاوت است.  به طور معمول یک همبستگی مثبتی بین مصرف آب، تولید ریشه و میزان شکر وجود دارد. تنش آب میزان عملکرد را کاهش می دهد.

در کشورهایی نظیر آمریکا، مصر و پاکستان به طور معمول بین 500 تا 1000 میلیمتر آب برای آبیاری چغندرقند به کار می رود.

برخی تحقیقات حاکی است که تبخیر تعرق چغندرقند از 250 میلیمتر در مناطق مرطوب تا 2700 میلیمتر در مناطق گرم و خشک متغیر است (Gifford and Evans, 1981; Stanhill, 1986;

از آنجایی که در شرایط فعلی در بسیاری از مناطق کشت چغندرقند من جمله شمال استان گلستان و مزرعه نمونه از سیستم آبیاری جویچه ای برای آبیاری این گیاه استفاده می شود و لذا با در نظر گرفتن راندمان آبیاری 30 تا 35 درصد در این سیستم به طور متوسط در هر هکتار کمیتی در حدود بیش از 25000 متر مکعب آب (بیست و پنج هزار مکعب) برای دستیابی به حداکثر محصول مورد نیاز است.

در مجموع با توجه به شرایط فوق الذکر و همچنین کمبود منابع استان در کشت های آبی مخصوصا بروز پیاپی خشکسالی ها در سالیان اخیر و به ویژه سال زراعی جاری(93-1392) که حتی اراضی تحت کشت گندم که همیشه فقط در فروردین و یا اردیبهشت آنهم یک یا دو بار آبیاری می شدند با کمبود آب مواجه شدند به هیچ وجه کشت چغندرقند در استان گلستان توصیه نمی گردد و باید یاد آوری نمود که در نسخه های پیشنهادی الگوی کشت که اینجانب همراه تیم کارشناسی استان  طی سه سال اخیر برای استان نوشته ایم این کشت مد نظر نبوده است.

نظر به اینکه زراعت چغندرقند به دلیل آفات و بیماری های مشترک با محصولات استراتژیک استان در سند الگوی کشت استان جایگاهی ندارد و از طریق اداره کل پنبه، دانه های روغنی و گیاهان صنعتی به استان ابلاغ نگردیده است لذا مسئولیت ناشی از احتمال بروز مشکلات حادث شده در سطح استان با کارخانه قند شیروان و سایر دست اندرکاران کشت این محصول و کشاورزان چغندرکار و اشخاص حقیقی و حقوقی ناظر فنی طرف قرارداد کارخانه قند شیروان خواهد بود.

در پایان یادآور می گردد که در استان گلستان باید از کشت محصولات با مصرف آب بسیار نظیر شالی و چغندرقند اجتناب نمود و برای سایر محصولات زراعی مهم نیز از شیوه های آبیاری علمی و نوین استفاده نمود.

دکتر محمد اسماعیل اسدی - محقق آبیاری و زهکشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز گلستان

25 شهریور 1393