1393-08-15 10:59
2785
0
5407

نفس بافت تاریخی گمیشان به شماره افتاد / وقتی رطوبت تاریخ را تخریب می کند + تصاویر

گمیشان از نظر بناهای تاریخی و بافت ارزشمند کهن خود دومین شهر گلستان به شمار می رود. اما خانه های تاریخی آن که مربوط به دوران قاجار هستند در معرض خطر تخریب و یا مرمت نامناسب قرار گرفته است.

به گزارش گلستان ما ، گمیشان یکی از شهرهای شمالی استان گلستان است که در حاشیه دریای خزر قرار دارد. این شهر در گذشته نقش بسیار مهمی در خاور میانه و آسیا بخصوص در جنگ های جهانی ایفا می کرده و بخشی از تحولات تاریخی منطقه به کمک این شهر رقم خورده است. به دلیل قدمت تاریخی از نظر بافت و بنا این شهر از ارزش بالایی برخوردار است و معماری آن مورد توجه بسیاری از کارشناسان قرار دارد.

به گفته کارشناسان، خانه های تاریخی شهر گمیشان به سبک و مصالح روسی بوده و بهره گیری وسیع از چوب، ویژگی برجسته معماری این خطه است. چنین پتانسیل هایی می تواند در این منطقه زمینه را برای حضور گردشگر داخلی و خارجی مهیا کند اقدامی که نه تنها به آن توجه نشده بلکه نبود نظارت کافی باعث شده مرمت های نادرستی بر روی این بناها انجام شود.  

بخش عمده ای از سقف و ایوان خانه های تاریخی به دلیل رطوبت های نزولی آسیب دیده

یک کارشناس ارشد مرمت و احیای بناهای تاریخی از تخریب تدریجی بناهای تاریخی در گمیشان خبر داد و گفت: بخش عمده ای از سقف و ایوان خانه های تاریخی این منطقه به دلیل رطوبت های نزولی، آسیب دیده و در برخی مناطق از بین رفته است.

جاوید ایمانیان که در حال حاضر  دانشجوی دکتری مرمت بناهای تاریخی است با بیان این نکته که رطوبت های صعودی نیز بخشی از کف بنا را تخریب کرده، اذعان کرد: به دلیل بالا بودن سطح آب های زیر زمینی در این منطقه، بخشی از بناهای تاریخی از طریق این رطوبت در حال تخریب است و بخشی دیگر از تخریب ها به دلیل دخل و تصرف های انسانی به وجود آمده است.

وی با بیان این نکته که برخی از این بناهای در معرض تخریب، ثبت ملی شده و تعدادی هم در حال ثبت هستند، افزود: نیاز است میراث فرهنگی، شهرداری، فرمانداری و سایر دستگاه های مرتبط حمایت جدی برای حفظ بناها داشته باشند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به این نکته که مطالعات اولیه مستند نگاری، ساختاری و راهبردی برای این بناها در سال ۸۳ انجام شده است، افزود: انجام این طرح کار بسیار مثبتی بود که متاسفانه در یک قسمت راکد ماند و ادامه نیافت.

حفظ بناهای تاریخی گمیشان نیاز به اعتبارات ملی و استانی دارد

ایمانیان با اعلام این نکته که طرح مطالعات و احیا، ساماندهی ویژه نیاز دار دارد، افزود: حفظ بناهای تاریخی گمیشان نیاز به اعتبارات ملی و استانی دارد، تنها اعتبارات استانی در این بخش کافی نیست از این رو نیاز است سازمان میراث فرهنگی مساعدت های لازم را داشته باشد.

وی در توضیح وضعیت جغرافیایی شهرستان گمیشان، گفت: این شهر در شمالی ترین قسمت حاشیه شرقی دریای خزر قرار دارد و از طرف شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به بندرترکمن، از شرق به آق قلا و از طرف غرب به دریای خزر ختم می‌شود.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: قبل از شکل گیری گمیش تپه به شکل امروزی حداقل سه اثر مهم که قدمت آنها به قبل از اسلام می‌رسند در نزدیکی آن شهر قرار داشت که در بوجود آمدن شهر به خصوص دیوار دفاعی بی تاثیر نبوده است؛ از آن جمله به آثار کمیش تپه جیک، تپه کوره سو (دوره تاریخی اسلامی) و دیوار دفاعی گرگان (قزل آلانگ) مربوط به دوره (پارت و ساسانی) می توان اشاره کرد.

وی اعلام کرد: اولین دستاوردهای تمدن مانند مدرسه، تلگراف و گمرگ در این منطقه ساخته شده است که این امر زندگی پیشرفته در این خطه را نشان می دهد.

جاوید ایمانیان با بیان این مطلب که گمیشان بافت تاریخی یکپارچه مانند گرگان ندارد، افزود: خانه های تاریخی این منطقه پراکنده و به صورت کُلُنی است؛ نظام شکل گیری بناهای این منطقه محله بندی است به طوریکه در هر محله تعدادی ابنیه ارزشمند در کنار هم شکل گرفته و محله ای را تشکیل داده اند.

وی با بیان این نکته که ارتباط این محلات منسجم نیست، اذعان کرد: شاید دلیل پراکندگی این باشد که ترکمنان به محصور بودن اعتقاد نداشتند به همین خاطر وقتی به معماری روی آوردند بر اساس فرهنگ گذشته خانه هایشان را محصور نمی کردند.

این مدرس دانشگاه از قدمت ۱۵۰ ساله بناهای تاریخی گمیشان خبر داد و بیان کرد: بسیاری از خانه های تاریخی این منطقه به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی مربوط می شود.

وی در توضیح نوع ساخت این بناهای تاریخی اظهار کرد: این خانه های تاریخی در دو طبقه احداث شده و دارای سازه های چوبی است که بسیاری از این چوب ها از مقاومت بالایی برخوردار هستند؛ این بناها از ملات آهکی و ماسه های دریایی پوشیده شده اند.

این کارشناس ارشد مرمت و احیای بناهای تاریخی با اعلام این نکته که دسترسی به طبقات از طریق پلکان انجام می شده، افزود: گرداگرد بنا از چهار طرف دارای ایوان و تراس مسقف در طبقات فوقانی است.

بافت تاریخی گمیشان

سازه های چوبی بناهای تاریخی گمیشان، آسیب جدی دیده است

يك پژوهشگر و استاد دانشگاه در بخش مهندسی چوب نیز بناهای تاریخی گمیشان را در معرض تخریب دانست و گفت: بیشتر سازه های بناهای تاریخی در این منطقه چوبی است که در حال حاضر آسیب جدی به این بناها وارد کرده، اما با حفاظت و مرمت صحیح می توان این ابنیه ها را حفظ کرد.

محراب مدهوشي آسیب ناشی از هوا دیدگی، پوسیدگی و تخریب های بیولوژیکی را از دلایل اصلی آسیب به سازه های چوبی خانه های تاریخی این منطقه دانست و یادآور شد: در برخی از این خانه ها مرمت هایی توسط ساکنین انجام شده که آن هم رضایت بخش نیست، در برخی بناها که اصلا مرمتی صورت نگرفته است.

وی با بیان این نکته که غالب طرح بناهای این منطقه روسی است، افزود: نکته قابل توجه در این بخش اجازه مطالعات مفید و پژوهش های لازم در این منطقه و استفاده از نتایج آنها  برای الگوبرداری از بناها برای ساخت و توسعه بافت روستایی فعلی است که می توان از آن به بهترین نحو بهره جست.

به گفته این پژوهشگر و استاد دانشگاه در بخش مهندسی چوب، ساخت و ساز اغلب روستاهای فعلی بیشتر به شهر شبیه شده و از حالت سنتی خارج شده است از این رو نیاز است تا با الگوبرداری از بناهایی مانند گمیشان برای روستاها استفاده کرد.

مدهوشي اعلام کرد: مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که بیشتر چوب های استفاده شده برای این سازه ها، وارداتی از کشور روسیه در آن زمان بوده است و تعداد کمی هم از چوب های جنگلی این منطقه در ساخت آنها استفاده شده است.

وی با اعلام این مطلب که میراث فرهنگی نیاز است به این بناها به عنوان آثاری که در حال از بین رفتن است نگاه کند، افزود: با از بین رفتن این اثر تاریخی ارزشمند، باز سازی آن ها تقریبا غیر ممکن خواهد بود.

عضو هيئت علمي دانشگاه منابع طبيعي گرگان استفاده از چوب برای ساخت این بناها و استفاده از تکنیک های خاص را از دلایل مقاومت ابنیه تاریخی گمیشان در برابر زلزله های گذشته در این منطقه دانست و گفت: از این نوع ساخت می توانیم برای احداث بناهای مقاوم در برابر زلزله نیز الگوبرداری کنیم.

مدهوشی استفاده از چوب برای ساخت این بناها را از ویژگی های منحصر به فرد سازه های این منطقه  دانست و تاکید کرد: انجام پژوهش های لازم در خصوص این بناها ضروری است و سازمان میراث فرهنگی باید برنامه های مدونی برای آنها داشته باشد؛ بخش مهندسی چوب در دانشگاه منابع طبیعی گرگان آمادگی و توانایی اجرای پژوهش های لازم در این زمینه را دارد.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه در بخش مهندسی چوب خواستار شناسایی علمی این بناها شد تا مرمت ها نیز به نحو علمی انجام گیرد و سرمایه های ملی حفظ شود.

بافت تاریخی گمیشان

۲۴۰ میلیون تومان از محل اعتبارات استانی برای یکی از خانه های تاریخی گمیشان هزینه شد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان از مرمت خانه تاریخی گوگلانی در سال گذشته خبر داد و گفت:  ۲۴۰ میلیون تومان از محل اعتبارات استانی برای مرمت خانه تاریخی گوگلانی واقع در شهرستان گمیشان هزینه شده است.

قربان عباسی، با بیان این نکته که در سال جاری هیچ رقمی برای مرمت خانه های تاریخی گمیشان مصوب نشده، افزود: بافت تاریخی مصوب در گمیشان نداریم همه تک بنا هستند و هدف سازمان هم مشارکت در بخش مرمت بوده است.

وی خاطر نشان کرد: در سال جاری ۶ پرونده که متعلق به خانه های تاریخی گمیشان که قرار بوده به صورت مشارکتی با بخش خصوصی انجام شود به تهران ارسال کرده ایم اما هنوز رقمی به ما اعلام نشده است.

بنا بر این گزارش، با توجه به منحصر به فرد بودن بناهای تاریخی شهر گمیشان و برخورداری از تاریخ و فرهنگ کهن این منطقه، به یقین هزینه کردن برای مرمت بناهای این بخش به دلیل جذب گردشگر و حفظ بنا بسیار حائز اهمیت است.

محروم ماندن خانه های تاریخی گمیشان از توجه میراث فرهنگی، ظلمی است که نسل های آینده آن را به شکلی ملموس تر احساس کنند چرا که ادامه این روند یعنی بی توجهی به تخریب و فرسودگی بناهای تاریخی به بهانه کمبود اعتبارات به از بین رفتن میراث ارزشمند تاریخی می انجامد. / مهر

نظرات

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری گلستان ما در وب سایت منتشر خواهد شد

پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد

© کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب گلستان ما با ذکر منبع امکان پذیر است.