به گزارش گلستان ما به نقل از گل رامیان، نمادهاي عزاداري امام حسين ( ع ) دربين ملل ، کشورها و قومها و نژاد ها با توجه به فرهنگهاي مختلف آنان متفاوت است و دوستداران و عاشقان امام حسين ( ع )  درهر منطقه براساس سنن و آداب و نمادهاي خود به سوگواري براي شهداي کربلا مي پردازند.

تاریخچه

عزاداری برای امام حسین( ع ) تاریخی به قدمت عاشورا داردو با تمام زوایای فرهنگ و آداب و رسوم ما پیوندی ناگسستنی یافته است .علاوه بر اندیشه و فرهنگ ما ، ادبیات ما نیز گستره ای فراخ برای عاشورا و فرهنگ عاشورایی بوده است .

عزاداری و گریستن بر شهدا نخستین بار در زمان خود پیامبر( ص) پس از شهادت حضرت حمزه ( ع )  به فرمان و تشویق خود پیامبر (ص) انجام شد . و اولین اشعار مرثیه بر امام حسین( ع) در مسیر حرکت اسرا به طرف شام سروده شده است و پس از آن در شام مراثی سروده و خوانده شده است و اولین گریه و عزاداری و نوحه سرایی نیز در راه برگشت اسرا به مدینه در کربلا بر خاک مطهر شهدای کربلا انجام شده .

عزاداری رامیان تاریخی طولانی دارد و با تاریخ مردم این منطقه پیوسته و عجین است البته نخستین عزاداری که با مجوز حکومت، در بغداد انجام شد توسط معز الدوله دیلمی ( اوایل ق4 )که دستور عزاداری گسترده را داد برگزار گردید .پیش از آن عزاداری در حاشیه ی دریای خزر و در میان علویان طبرستان انجام میشده شاید قدمت عزاداری رامیان نیز به همان زمان برگردد .

یکی از جلوه های پرشکوه عاشورا حضور روحانیت معزز در مراسم عزاداری شهر رامیان است در طول تاریخ عزاداری رامیان همیشه روحانیت در جهت دهی درست و غنای این حرکت پیشرو بوده است مرحوم شیخ عبدالحسین جعفری از روحانیون بزرگی بود که خود در این عزاداری شرکت می کرد و فرهنگ عاشورایی این عزاداری مدیون اوست مرحوم شیخ سلمان شاهرودی و مرحوم حسینی واعظ و مرحوم شیخ حسین ایمانی وشیخ علیرضا یازرلو ودیگران نیز سالها در خدمت عزاداری امام حسین ع بودند . امروزه نیز امام جمعه محترم خود از سر دسته های این عزاداری است .

واکاوی ساختاری عزاداری تا عصر عاشورا :

پیش از دسته

اولین بخش این عزاداری آماده شدن مردم برای هرچه باشکوهتر برگزار کردن این عزاداریست که از چند روز قبل افراد و گروههای عزادار به تدارک می پردازند و اسباب و وسایل را آماده می کنند و به رفت و روب مساجد میپردازند .

علم بستن

از جمله مراسم خاصی که پیش از دسته ها انجام می شود علم بستن است که طی مراسم خاص و سمبلیک برگزار مسیشود .

معمولا افراد پیشکسوت و معتمد با وضو علم را که چوبی بلند است دستمالهای بلند و شال های ابریشمی که از صنایع دستی همین منطقه است میبندند حضور صنایع دستی مردم رامیان در ساختن علم نشان می دهد که عزاداری در بین مردم با تمام باور های فرهنگی مردم ارتباط دارد .

در هنگام بستن علم نیزدر کنار علم به صورت سمبلیک دسته می گیرند .

علم ها و پرچم ها که در پیشاپیش دسته به حرکت در می آید نماد بزرگ پرچمدار کربلا حضرت ابوالفضل( ع)  است و یادآور شکوه وفاداری مردی اسنت که وفاداریش  در تاریخ بی همتاست .

حرکت پرچم بر سر دسته که از ابتدا تا پایان حرکت می کند ودوباره باز می گردد نماد سایه گستر بودن حضرت عباس( ع) بر سر همراهان امام حسین است .

نخل نیز اتاق مانندی بود که توسط چند نفر حمل می شد دور این نخل با پارچه های ابریشمی دست باف رامیان و دستمال های ابریشمی بسته می شد . نخل نماد خانواده امامت است زنان و کودکان که بخشی از رسالت عاشورا بر دوش آنان به انجام رسید .نخل یاد آور کجاوه یا محمل است که بر روی اسب یا شتر بسته می شد و زنان و کودکان در آن جای میگرفتند .

ترکیب آغازین دسته

در آغاز سردسته تعدادی با صدای یا حسین یا حسین با آرامشی خاص شروع می کند و عزاداران به دسته اضافه می شوند . و پس از چند دور در جلو مسجد دسته به طرف یکی از مساجد حرکت می کند . معمولا در جلو دسته کسی جلودار می شود که پیشکسوت است و مقبول مردم .

دسته  عزاداری

حرکت دسته با نظمی خاص و با آرامش انجام می شود در یک صف منظم که یاد آور صف یاران امام حسین (ع) است .

حرکت پاها ضرب آهنگ خاصی دارد که در قدیم به چند شکل ولی امروزه به سه شکل انجام می شود :

در شکل عمومی آن پای چپ جلو و پای راست تکیه گاه عقب است دوقدم به جلو و یک قدم به عقب برمی دارند ریتم حرکت هارمونی خوبی را ایجاد می کند سینه زنی در سه ضرب انجام می شود که دو ضرب آن با دو حرکت پای جلو و ضرب سوم با حرکت پای عقب بر سینه زده می شود .

شکل دیگر آن باسینه زنی یک ضرب انجام می شود وبا یک حرکت پای جلو و با آرامشی خاص که کمی هم در استراحت دسته موثر است انجام می شود . در این حرکت دسته که خیلی آرام به جلو میرود بیشتر نوحه هایی که یاد آور درد های حضرت زینب س است خوانده می شود  و سوز و گداز خاصی را به عزاداران منتقل می کند .

شکل دیگر آن در مواقع خاصی که دسته به حالت ایستاده در می آید همان سینه زنی سه ضرب با حرکت تک ضرب پا که گاهی در جای خود انجام میشود و حرکت آن بسیار کند است و وقتی دسته به حرکت درآمد دوباره به شکل اول در می آید .

حرکت یکنواخت تمام دسته شور و هیجان وصف ناپذیری از حماسه ی حسینی را نشان می دهد ساختار دسته و حرکت آن حماسه ی میدان جنگ و دلاوری یاران امام حسین را تداعی میکند .دست چپ بر کمر نفر بغل دستی قفل می شود و با دست راست نیز سینه میزنند در قدیم شالی دست باف زنان رامیانی بر کمر میبستند که نماد کمر بسته ی آقا امام حسین ع بودن است گرفتن کمر نماد یاری و اتحاد است متحد بودن در یاری امام حسین (ع) .

چهره های غم آلود عزاداران در دسته نماد چهر های مظلوم کربلاست که در غم و اندوه مولایشان بودند .

سقایی و با آب و شربت پذیرایی کردن نماد جایگاه آب و تشنگی امام و یارانش در واقعه کربلا است.

از وسایل همراه دسته طبل و شیپور است که شور حماسی آن بسیار بیشتر از ساز های دیگر است  و در اولین عزاداریها در میان علویان طبرستان در قرن های دوم و سوم نیز دیده میشود .

نوحه سرایی

مرثیه هایی که در دسته ها خوانده می شود به دو زبان فارسی و ترکی و گاهی عربی است و وجه مشترک تمام نوحه ها  حالت کاملا حماسی آن است و هرچه شور حماسی آن بیشتر باشد مقبولتر است .

از جمله ویژگی های این عزاداری زدودن ضعف و ناتوانی در ارائه ی چهره ی عاشورییان است و شور حماسی که در سراسر دسته ها دیده می شود بزرگی و عظمت امام و یارانش را نشان می دهد.

مسیر حرکت

دسته ها از سه مسجد و یک حسینیه حرکت می کنند و به مساجد دیگر جهت عرض تسلیت می روند . و هر دسته در پایان به مسجد خود بر می گردد .

با شکوه ترین عزاداری درروز عاشورا انجام می شود و تمام دسته ها از مساجد خود به طرف میدان امام علی ع می روند و تمام صفوف دور میدان به عزاداری می پردازند جمع شدن در فلکه امام علی( ع) هم نمادی از تاریخ کهن رامیان و پیوند آن با عزاداری امام حسین (ع) است .

و پس از عزاداری یکی از مصیبت خوانده می شود و پس از آن با نماز ظهر جمعه عزاداری دسته ها تمام می شود و دسته ها به مساجد خود جهت صرف ناهار بر میگردند .

نصرت الله صادقلو-استاددانشگاه و محقق

انتهای پیام/