به گزارش گلستان ما؛  تقویم رسمی جمهوری اسلامی را وقتی ورق میزنی مشحون از نامگذاریهای زیبا ومعنی دار رامشاهده میکنی؛ روز زن،روزجوان،روز دختر،روزخانواده،روز پدر،روز مادر،روزپرستار،روزاحسان ونیکوکاری.....وروز درخت کاری.

این تنها یک نامگذاری ساده نیست چراکه نام ها درجهان بینی اسلامی والهی از ملکوت نازل میشوند(رجوع شود به کتاب خود آگاهی تاریخی مرحوم مددپور ج دو)ودرعرفان نیز ابن عربی برای حروف ونامهامرتبتی خاص قائل بود.

این تنوع نامگذاریها درتقویم رسمی حکایتگر فرهنگ غنی ایرانی اسلامی وتاریخ هویتی این قوم است که درمناسبات اجتماعی وحرکت جمعی باید لحاظ گردد.درغرب نامگذاریها عمدتا ساختگی وبه قول متفکران قراردادی است اما اینجا نامها ریشه در بیعت ازلی وتاریخ وجودو وجود تاریخی این قوم دارند.

روز درخت کاری یکی از این روزهاست که در این سطور اندک فرصت بررسی تفصیلی آن نیست با این حال خالی از لطف نیست اگر به آن اشارتی داشته باشیم.درخت درقصه آفرینش نقش مهمی داشت.

اگر قصه آفرینش رامرور کنیم میبینیم که درنمایشنامه آفرینش بعدازخداوانسان دربهشت درخت محور گفتگوی خدا وانسان میشود.....وبعد ماجرای هبوط حضرت آدم به دلیل خوردن ازمیوه ممنوعه که بیان آن منتج به تطویل کلام میشود.

درخت به عنوان یک اسطوره تقریبا درتمامی اسطوره های ملل و نحل حضور دارد.از درختهایی که وجه تابویی وقداست الهی دارند تا درختهایی که به نحوی مورد احترام در ادیان و اقوام اند.

جالب اینجاست برخی ازاین درختها در میان ملل مشترک اند وبرخی به فرهنگ خاص تعلق دارند، در فرهنگ ایرانی برخی درخت ها دارای وجه اسطوره ای اند.

به عنوان مثال نام چندین درخت در شاهنامه ذکر شده ویا با مراجعه به اسطوره های ایرانی میتوان رد پای برخی درختها را به عنوان انسان که نقش تاریخی دارند جستجو کرد‌(جان انگاری).

نقش پذیری درختان درادبیات فارسی به گونه گونی بسیاراست. چنانکه در ادبیات گاهی درخت به انسان تشبیه شده وگاهی انسانها به درخت وگاهی برخی درختهابه معنای الهی وبرخی درختها به مفاهیم ضدارزشی.

شاید بد نباشد چند نمونه به عنوان مثال آورده شود تا این سطور تنها بیان تئوریک درخت لحاظ نگردد.

مثلا درباب میوه ممنوعه در روایات اسلامی گندم و در روایات مسیحی سیب آمده.درقرآن کریم به درختهایی چون زیتون وانجیر قسم یاد شده ونام درختهای دیگری چون انار وانگور و...آمده است.

همینطور تصویر ارایه شده ازبهشت به شکل باغی است زیبا با درختان بسیار که درزیرخود نهرها دارند.در شاهنامه به درخت گز اشاره میشود که سیمرغ رستم را راهنمایی میکند که تنها با تیر درخت گز میتواند اسفندیار راشکست دهد.

درادبیات درخت سرو به راست قامتی شهره است وعمدتا معشوق به آن تشبیه میشود.همینطور در برخی مفاهیم مثبت چون اهل بیت به شجره طیبه وبرعکس شجره خبیثه درباب  کسانیکه در برابر حق می ایستند.

درختهایی چون انار وانگور دربین فرهنگها به عنوان درختان اسطوره ای مشترک هستند وچنار در فرهنگ ایرانی که درهمین گرگان خودمان چندین چنار کهنسال وجود دارد.علاوه بر وجه دینی واسطوره ای  وادبیاتی٬ درخت درزندگی بشر نقش حیاتی داشته تا جایی که درخت را مساوی انسان و زندگی دانسته اند.

بحث را به درازا نمیکشانیم ومخلص کلام اینکه این نام گذاریها نمایشی نیست و نشان از اهمیت این مفهوم و پدیدار زنده دارد.با امید به اینکه هرکدام از ما در سال نهالهایی بکاریم تا به حیات ومحیط زیست خدمت کنیم ودرخت زندگی بشر راهم با توجه به طبیعت  رشد دهیم‌.

امید داریم به تعبیر ناصر خسرو درخت دانشمان را شاخ وبرگ معرفت و بار دانش  دهیم تا چرخ نیلوفری را زیباتر کنیم.

به قلم حسین پایین محلی

انتهای پیام/